Kolekcje botaniczne
Wraz z powstaniem Arboretum zaczęły powstawać pierwsze kolekcje roślinne. Przed II Wojną Światową miały one wyłącznie leśny charakter i nie były szczególnie bogate. Składały się głównie z leśnych powierzchni doświadczalnych i nielicznych pojedynczych gatunków egzotycznych drzew i krzewów. Dopiero po wojnie nastąpił ich szybki rozwój, powstało alpinarium, kolekcje roślin szklarniowych. Dzisiaj najważniejszymi kolekcjami ogrodu są drzewa i krzewy, a także leśne powierzchnie doświadczalne, których liczba jednakże zmniejsza się w miarę starzenia się i ginięcia najstarszych z nich.
Kolekcje roślin drzewiastych
Jest to podstawowa i największa kolekcja roślin w Arboretum. Obejmuje drzewa, krzewy i krzewinki rosnące i zimujące w gruncie na terenie ogrodu pojedynczo i w grupach. Kolekcja ma charakter uniwersalny. Do uprawy wprowadzana jest większość rodzajów i gatunków roślin, jakie mogą rosnąć w strefie klimatycznej Arboretum. W ostatnich latach szczególna uwaga jest zwracana na pozyskiwanie nowych roślin ze stanowisk naturalnych. Stanowią one obecnie zdecydowaną większość sprowadzanych roślin. Priorytet mają także taksony botaniczne przed odmianami uprawnymi. Te stanowią około 35% liczby uprawianych taksonów.
Obecny stan kolekcji (kwiecień 2011):
Liczba taksonów: 2837
Liczba proweniencji: 5667
Liczba osobników: 35 750
Obecnie kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW są jednymi z największych i najcenniejszych w Polsce. Duża powierzchnia ogrodu pozwala na uprawę większości taksonów w wielu powtórzeniach i w dużej liczbie egzemplarzy pochodzących z różnych stanowisk naturalnego występowania i różnych ogrodów. Daje to unikalne możliwości obserwacji i badań całych populacji roślin, a nie pojedynczych egzemplarzy, jak ma to miejsce w większości innych ogrodów botanicznych i arboretów. Umożliwia to również lepsze zawiązywanie nasion. Poszczególne gatunki sadzi się często w kilku powtórzeniach w różnych warunkach oświetlenia i glebowych dla zaobserwowania różnych reakcji roślin na różne czynniki siedliskowe. Kolekcje znajdują się na terenie leśnym, na żyznych i kwaśnych glebach płowych, wśród osłaniających je wysokich sosen, dębów, grabów itp. Warunki te determinują dobór gatunkowy kolekcji roślinnych. W kolekcji przeważają gatunki leśne, cienioznośne i kwasolubne. Mniej licznie reprezentowane są rośliny kserotermiczne, światłożądne i o odmiennych preferencjach glebowych. Kolekcje sadzone są w układzie ekologicznym, tzn. według ich wymagań w stosunku do nasłonecznienia, osłony przed wiatrami, wilgotności, typu gleby itp. Nie ma podziału kolekcji na poszczególne działy geograficzne, systematyczne, morfologiczne itp.
W ramach kolekcji roślin drzewiastych Arboretum specjalizuje się szczególnie w kilku grupach roślin:
drzewa i krzewy iglaste – taksony botaniczne
rodzaj Acer L. – klon – Kolekcja Narodowa
rodzaj Stewartia L. – stewarcja – Kolekcja Narodowa
rodzina Araliaceae, a w szczególności rodzaj Eleutherococcus Maxim. – kolcosił – Kolekcja Narodowa
Leśne Powierzchnie Doświadczalne
Leśne powierzchnie doświadczalne to niewielkie poletka z obcymi gatunkami drzew, założone w celach doświadczalnych. Posadzone tu drzewa poddaje się badaniom i obserwacjom, które mają na celu sprawdzenie wzrostu, zdrowotności i produkcyjności poszczególnych gatunków do celów gospodarki leśnej.
W rogowskim Arboretum jest około 130 poletek doświadczalnych o średniej powierzchni 0,1ha (0,05 – 0,5 ha). Zajmują one obszar ponad 18 ha. Zlokalizowane są w części północnej i wschodniej ogrodu. Posadzono na nich 75 różnych gatunków drzew obcego pochodzenia, z czego większość (ponad 50) to rośliny iglaste. Drzewa liściaste odgrywają podrzędną rolę w gospodarce leśnej, dlatego też badania nad nimi są ograniczone.
Niektóre powierzchnie założone zostały pod okapem drzewostanu, inne na otwartej przestrzeni.
Drzewa, których wyniki uprawy w Europie są wyjątkowo dobre, posadzono na większej liczbie powierzchni po to, aby sprawdzić ich wrażliwość na różnorodne warunki glebowe, oświetleniowe itp. Chodzi tu przede wszystkim o trzy szybko rosnące gatunki północnoamerykańskie: daglezję zieloną (Pseudotsuga menziesii), żywotnika olbrzymiego (Thuja plicata – patrz zdjęcie w Galerii) oraz o jodłę olbrzymią (Abies grandis).
Na powierzchniach uprawianych jest również kilka innych gatunków jodeł (Abies sp.), świerków (Picea sp.) i modrzewii (Larix sp.).
Bardzo malowniczo wyglądają poletka doświadczalne z cyprysikiem groszkowym (Chamaecyparis pisifera), sosną żółtą (Pinus ponderosa), czy choiną zachodnią (Tsuga heterophylla).
Po kilkudziesięciu latach uprawy poszczególnych gatunków, dokonuje się wstępnej oceny ich przydatności w gospodarce leśnej.
Alpinarium
Alpinarium założył w latach 50-tych XX wieku ówczesny kierownik Arboretum inż. Henryk Eder. Jest to najmniejszy dział ogrodu, zajmuje powierzchnię około 1,4 ha, z czego część skalna to 15 arów.
Oprócz wyniesionych na 2 m ponad poziom gruntu skalniaków, założono tu ciąg strumyków, kilka oczek wodnych i 5-arowy staw z wyspą, na której gnieździ się kaczka krzyżówka oraz pomieszkują liczne zaskrońce.
Można obejrzeć tutaj prawie 900 gatunków i odmian roślin, pochodzących z gór całego świata. W większości są to byliny, ale nie tylko. Rosną tu także krzewy i drzewa terenów górzystych, np. strzeliste świerki serbskie (Picea omorika), kształtne limby (Pinus cembra), srebrzyste jodły kalifornijskie (Abies concolor).
Poza tym założony jest dział Flory Polskiej, z bylinami, krzewami i drzewami objętymi ochroną prawną w Polsce, a także z innymi krajowymi gatunkami rzadkimi i zagrożonymi wyginięciem. Jest to część ogrodu przeznaczona głównie dla wycieczek szkolnych, ale pożyteczna właściwie dla wszystkich zwiedzających.
Brzegi strumieni, stawy i oczka porastają bardzo liczne rośliny wodne i nadwodne. W czerwcu rozkwitają przecudne białe, żółte, różowe i czerwone grzybienie.
Nad brzegiem strumienia można dostrzec szachownice, irysy, dzwończyny, prymule, trzykrotki, tawułki, a nawet zimozielone gatunki bambusów.
Najnowszą kolekcją na terenie alpinarium jest torfowisko wysokie z kolekcjami krzewów, krzewinek i bylin występujących na tego typu siedliskach, zarówno w Polsce jak i na innych kontynentach. Jest ono zasilane, podobnie jak w naturze, wyłącznie wodą deszczową. Znajduje się tam większość spotykanych w Polsce roślin torfowiskowych jak bagno zwyczajne, modrzewnica pospolita, brzoza karłowata, chamedafne północna, żurawina, wierzba borówkolistna, czermień błotna, wełnianki i płaty mchów torfowców. Z obcych roślin na torfowisku znajdują się przedstawiciele amerykańskich i wschodnioazjatyckich gatunków borówek, kalmii, borówkowców i lobelii.
Kolekcje roślin zielnych
Kolekcje roślin zielnych zlokalizowane są głównie w alpinarium i okolicach. Obejmują roślinność pochodzenia górskiego, ale także wodną, stref bagiennych i nadwodnych. Kolekcja ta liczy obecnie ponad 640 gatunków i odmian (806 proweniencji, 6650 osobników). Poza tym na niewielkiej powierzchni w alpinarium znajduje się dział Flory Polskiej z kolekcjami roślin chronionych, zagrożonych i rzadkich. W tej części, ale także na terenie całego Arboretum spotkać można ponad 80 gatunków roślin prawnie chronionych i zagrożonych w Polsce. Są to:
Aconitum plicatum Köhler ex Rchb.
Adenophora liliifolia (L.) Besser
Adonis vernalis L.
Anemone narcissifolia L.
Anemone sylvestris L.
Angelica archangelica L.
Aquilegia vulgaris L.
Arnica montana L.
Aruncus sylvestris Kostel.
Asarum europaeum L.
Atropa belladonna L.
Blechnum spicant (L.) Roth
Campanula sibirica L.
Carex arenaria L.
Carlina acaulis L.
Carlina onopordifolia Besser
Centaurium erythraea Rafn.
Cimicifuga europaea Schipcz.
Clematis recta L.
Colchicum autumnale L.
Convallaria majalis L.
Cortusa matthioli L.
Crocus scepusiensis (Rehmann & Woł.) Borbás
Cypripedium calceolus L.
Dactylorhiza majalis (Rchb.) P.F.Hunt & Summerh.
Dianthus armeria L.
Dianthus compactus Kit.
Dianthus nitidus Waldst. & Kit.
Dianthus superbus L.
Dictamnus albus L.
Digitalis grandiflora Mill.
Doronicum austriacum Jacq.
Dracocephalum ruyschiana L.
Echium russicum J.F.Gmel.
Eryngium maritimum L.
Erysimum pieninicum (Zapał.) Pawł.
Fritillaria meleagris L.
Galanthus nivalis L.
Gentiana asclepiadea L.
Gentiana clusii J.O.E.Perrier & Songeon
Gentiana cruciata L.
Hepatica nobilis Schreb.
Hierochloë australis (Schrad.) Roem. & Schult.
Iris aphylla L.
Iris graminea L.
Iris sibirica L.
Jovibarba sobolifera (Sims) Opiz
Leontopodium alpinum Cass.
Leucoium vernum L. subsp. vernum
Leucoium vernum var. carpaticum Borbás
Ligularia sibirica (L.) Cass.
Lilium martagon L.
Linum flavum L.
Lycopodium annotinum L.
Matteucia struthiopteris (L.) Tod.
Nymphaea alba L.
Nymphoides peltata (S.G.Gmel.) Kuntze
Ononis spinosa L.
Osmunda regalis L.
Phyllitis scolopendrium (L.) Newman
Phyteuma orbiculare L.
Polemonium coeruleum L.
Polemonium coeruleum L.
Polypodium vulgare L.
Polystichum lonchitis (L.) Roth
Primula auricula L.
Primula elatior (L.) Hill
Primula farinosa L.
Primula halleri Honck.
Primula veris L.
Pulsatilla patens (L.) Mill.
Pulsatilla pratensis (L.) Mill.
Pulsatilla slavica G.Reuss
Pulsatilla vulgaris Mill.
Scilla bifolia L.
Scorzonera purpurea L.
Sempervivum montanum L.
Stipa capillata L.
Stipa joannis Čelak.
Trollius europaeus L.
Veratrum lobelianum Bernh.
Veratrum nigrum L.
Centaurea kotschyana Heuff. ex W.D.J.Koch
Cirsium waldsteinii Rouy
Erigeron uniflorus L.
Saussurea alpina (L.) DC. subsp. alpina
Rośliny zielne, prawnie chronione w Polsce, występujące na stanowisku naturalnym w Arboretum:
Hepatica nobilis Schreb.
Lilium martagon L.
Lycopodium annotinum L.
Asarum europaeum L.
Cimicifuga europaea Schipcz.
Centaurium erythraea Rafn.
Convallaria majalis L.
Dactylorhiza majalis (Rchb.) P.F.Hunt & Summerh.
