Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa

Rogów, 4-5 grudnia 2024 roku

Czytaj więcej…

Rogów, 5-7 grudnia 2023 roku

Czytaj więcej…

Rogów, 6-7 grudnia 2022 roku

Czytaj więcej…

3-4 grudnia 2019 roku

Założenia

Zmiany klimatu spowodowane przez współczesne społeczeństwa są obecnie jednym z największych zagrożeń środowiskowych, ekonomicznych i społecznych. W czerwcu 2019 roku 40 tysięcy nastolatków z 17 krajów wzięło udział w pierwszym międzynarodowym proteście młodych Fridays for Future w Akwizgranie. Również w Polsce młodzi ludzie alarmują, że świat znajduje się na krawędzi, a kryzys klimatyczny zagraża ich przyszłości, ponieważ kumulacja zmian klimatycznych przypadnie na sam środek ich życia. Wielu młodych już teraz świadomie rezygnuje z konsumpcyjnego trybu życia, ogranicza spożycie mięsa, zamienia samolot czy samochód na inne formy komunikacji. Na naszych oczach zmienia się model życia współczesnego człowieka, a wybory indywidualne w końcu wpłyną na decydentów gospodarczych i politycznych. Globalne ocieplenie dotyka także bezpośrednio lasów i leśnictwa oraz parków narodowych i innych form ochrony przyrody, zmuszając do wielu innowacyjnych rozwiązań. Dobrym przykładem są realizowane przez LP projekty ukierunkowane na prośrodowiskowe działania. Jednak czy ludzie (dorośli) zajmujący się szeroko pojętą edukacją przyrodniczą odpowiednio kształtują właściwe postawy wobec kryzysu klimatycznego? Czy wystarczająco dużo zrobili do tej pory i co powinni jeszcze uczynić, by wspólnie z młodymi ludźmi czynnie zapobiegać globalnemu ociepleniu?

Głównym celem konferencji jest próba określenia roli i postaw osób dorosłych, szczególnie Edukatorów Lasów Państwowych, parków narodowych i krajobrazowych wobec zachodzących zmian klimatycznych

Pytania kluczowe:

• Jaka jest rola edukacji przyrodniczo-leśnej wobec globalnego ocieplenia?
• W jakim zakresie zmiany klimatu powinny być treścią zajęć edukacji leśnej?
• Jak mówić o zagrożeniach klimatycznych?
• Jak radzić sobie z traumą klimatyczną?
• Czy i jak tryb życia i zwyczaje konsumenckie ludzi mogą wpływać na klimat?
• W jakim stopniu wybory żywieniowe ludzi mogą ocalić świat?
• Jakie są dobre przykłady działań proklimatycznych w różnych środowiskach?

Charakter konferencji i uczestnicy

XXIV Konferencja służy kształceniu świadomości ekologicznej społeczeństwa w obliczu zachodzących coraz intensywniej zmian klimatycznych. Konferencja przeznaczona jest dla animatorów edukacji przyrodniczo-leśnej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także badaczy i ekologów. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany różnorodnych, często niejednomyślnych doświadczeń i poglądów na trudne tematy.

PROGRAM KONFERENCJI

I dzień – 3 grudnia 2019 r.
 

 II dzień – 4 grudnia 2019 r.
 

4-6 grudnia 2018 roku

Założenia

Dotychczas edukacja leśna, z racji naturalnego sąsiedztwa, kierowana była najczęściej do dzieci i młodzieży terenów wiejskich. Tymczasem zdecydowanie ośrodki opiniotwórcze oceniające obecną kondycję lasów i leśnictwa znajdują się w środowiskach miejskich i są to często ludzie w wieku dojrzałym lub starsi. Pracownicy LP czy parków narodowych w galowych mundurach pojawiają się w miastach bądź to podczas głośnych wydarzeń ekologicznych, jak np. Dni Ziemi lub w ostatnich latach podczas różnego rodzaju spotkań o charakterze społeczno-patriotycznym kierując swój przekaz właśnie do takiej grupy odbiorców. Jest to ważna działalność, jednak w głównej mierze informacyjno-promocyjna, nie sensu stricto – edukacyjna. Wydaje się, że w niewielkim zakresie wykorzystane pod względem edukacyjnym są różnego rodzaju otwarte dla społeczeństwa przestrzenie publiczne jak: podmiejskie lasy, parki, ogrody przyszkolne, place zabaw, deptaki, bulwary, aleje, ściany budynków, a nawet przystanki autobusowe. Wydaje się, że to także bardzo dobre miejsca do promocji drewna w postaci małej architektury obiektów drewnianych, które mogą zamieniać betonowe pustynie w miejsca bardziej przyjazne dla współczesnego człowieka. Być może nadszedł czas, aby w przenośni i dosłownie część leśników “wyszła z lasu” z takimi inicjatywami edukacyjnymi, które pomogą zrozumieć lepiej las i problematykę leśną tzw. “mieszczuchom”.

Głównym celem konferencji jest próba określenia możliwości i form edukacji leśnej na terenach zurbanizowanych

Pytania kluczowe:

• Przegląd dobrych praktyk edukowania w mieście o lesie.
• Jakie mogą być formy edukacji leśnej na terenach miejskich?
• Czy i jakie powinny być “leśne” obiekty edukacyjne w miastach?
• Czy i jakie powinny być ścieżki edukacyjne w lasach i parkach aglomeracyjnych?
• Czy i jak edukować podczas eventów miejskich?

Charakter konferencji i uczestnicy

XXIII Konferencja służy kształceniu świadomości ekologicznej społeczeństwa terenów zurbanizowanych oraz określeniu możliwości i form edukacji leśnej w miastach. Konferencja przeznaczona jest dla animatorów edukacji przyrodniczo-leśnej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także badaczy i ekologów. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany różnorodnych, często niejednomyślnych doświadczeń i poglądów na trudne tematy.

 Pobierz program konferencji

6-7 grudnia 2017 roku

Założenia

Zrównoważony rozwój (ZR) jest określeniem powszechnie używanym i powszechnie niezrozumianym, definiowanym różnie w zależności od potrzeb. W zaraniu dotyczył wyrównywania szans i nierówności społeczno-ekonomicznych. Obecnie zrównoważony rozwój stał się “wytrychem” wykorzystywanym przez wszystkich i do wszystkiego, zatracając pierwotną moc. Również edukacja dla ZR jawi się jako zjawisko niedookreślone. Jednocześnie w podstawie programowej z 2017 las, leśnicy i gospodarka leśna – w kontekście zrównoważonego rozwoju – mają w końcu swoje miejsce! Zarówno w przedszkolu jak i w szkole podstawowej zalecane jest korzystanie z bazy dydaktycznej Lasów Państwowych, parków narodowych i krajobrazowych przy organizowaniu wycieczek szkolnych. ZR jest poruszany na lekcjach przyrody, biologii i geografii we wszystkich typach szkół. Warto byłoby w związku z tym zwrócić uwagę edukatorów na EZR oraz zaprezentować cele i treści takiej edukacji. Edukacja przyrodniczo-leśna jako EZR jest realizowana w szeregu krajów europejskich i promowana przez UNESCO, FAO i FCN-Subgroup-Forest Pedagogics. Istnieje wiele ciekawych, dobrych wzorców realizowania takiej edukacji z Niemiec, Austrii, Wielkiej Brytanii. W Polsce część negatywnych opinii i wypowiedzi na temat działań Lasów Państwowych jest związana z tym, że społeczeństwo nie akceptuje niektórych form użytkowania lasu, jego miejsca i sensu. W chwili obecnej edukacja przyrodniczo-leśna bardziej kładzie nacisk na ochronę przyrody, niż na zrównoważone użytkowanie zasobów. Jeśli chcemy to zmienić, edukacja leśna powinna iść w stronę edukacji dla zrównoważonego rozwoju.

Główną intencją organizatorów konferencji jest określenie jakie miejsce powinna mieć edukacja dla zrównoważonego rozwoju w funkcjonującej od ponad 20 lat edukacji przyrodniczo-leśnej oraz określenie metod jej prowadzenia i badania.

Pytania kluczowe:

• Kiedy możemy mówić, że nasze działania to edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju (EZR)?
• Jakie są / powinny być cele i treści EZR?
• Czy i jak edukatorzy z LP i PN powinni zajmować się EZR?
• Jak możemy badać jakość EZR?

Główne cele konferencji:

• Wymiana doświadczeń między różnymi środowiskami zajmującymi się EZR, w tym doświadczeń europejskich.
• Doskonalenie metod EZR oraz określenie jej roli i znaczenia w edukacji nieformalnej.
• Określenie kierunku rozwoju tradycyjnej edukacji przyrodniczo-leśnej w stronę EZR.

Charakter konferencji i uczestnicy

XXII Konferencja służy kształceniu świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz określeniu miejsca i roli osób zajmujących się edukacją przyrodniczo-leśną w kontekście ochrony oraz użytkowania przyrody w sposób trwały i zrównoważony. Konferencja przeznaczona jest dla animatorów edukacji przyrodniczo-leśnej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także badaczy i ekologów. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany różnorodnych, często niejednomyślnych doświadczeń i poglądów na trudne tematy.

Pobierz program konferencji

Rogów, 6-7 grudnia 2016 r.

Założenia

Coraz częściej osoby zajmujące się edukacją przyrodniczo-leśną spotykają się z trudnymi pytaniami dotyczącymi ekologii, w tym głównie relacji: człowiek – las / środowisko.

Podstawowym problemem jest ciągłe wyjaśnianie i właściwe nazywanie corocznego – planowego i zrównoważonego – pozyskania drewna w polskich lasach zarówno w kontekście ochrony przyrody (postrzeganego czasami jako masowe “wyrąbywanie lasów”), a także coraz częściej publicznie artykułowanych przez różne grupy społeczeństwa oczekiwań dotyczących zasad funkcjonowania czy finansowania leśnictwa oraz powszechnej dostępności i form korzystania z terenów leśnych (np.: pozyskanie płodów runa, sylwaturystyka, sporty motorowe, zabudowa).

Obecnie najtrudniejsze pytania to te dotyczące zarządzania przez leśników przyrodniczym skarbem – Puszczą Białowieską, w sytuacji jej zagrożenia przez wydarzenia o charakterze klęskowym, tj. gradację kornika drukarza i masowe zamieranie świerczyn.

Istotnym i w naszym kraju niezmiernie kontrowersyjnym aspektem użytkowania lasu jest łowiectwo, rozumiane jako czynność polowania, zabijania, spożywania i korzystania z ciał zwierząt. Z powodu niedoskonałej edukacji łowieckiej, w opinii społecznej leśnicy często utożsamiani są z myśliwymi, dlatego mimo różnych starań, wizerunek leśników i myśliwych w odbiorze społecznym jest tożsamy i nie zawsze jednoznaczny.

W obliczu zróżnicowanych oczekiwań społecznych i licznych doniesień medialnych związanych z leśnictwem i lasami, wydaje się, że szczególnie ważne dzisiaj są: umiejętność budowania zgody i prowadzenia dialogu ze społeczeństwem, wysłuchiwanie opinii innych niż własne oraz rzetelne przedstawianie roli i miejsca człowieka w środowisku przyrodniczym i jego oddziaływania na ekosystemy leśne.

Dlatego intencją organizatorów konferencji jest chęć przeglądu najważniejszych tzw. trudnych tematów w edukacji leśnej oraz próba odpowiedzi na pytanie: Jak radzić sobie z trudnymi pytaniami? Jak tłumaczyć swoje racje? Jak prowadzić dialog ze społeczeństwem? Jak dochodzić do konsensusów?

Główne cele konferencji

• Wymiana poglądów na tzw. “trudne tematy” między różnymi środowiskami zajmującymi się edukacją przyrodniczo-leśną.
• Doskonalenie warsztatu i podnoszenie kwalifikacji kadr służb ochrony przyrody i kadr leśnych.
• Kształcenie umiejętności interpersonalnych.
• Rozwijanie akceptacji i tolerancji społecznej wobec odmiennych poglądów nt. funkcjonowania lasów, leśnictwa, łowiectwa, ochrony przyrody i jej użytkowania przez człowieka.

Charakter konferencji i uczestnicy

XXI Konferencja służy kształceniu świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz określeniu jego roli w kreowaniu zasad i tworzeniu modelu nowoczesnego leśnictwa rozwijającego się w duchu zrównoważonego rozwoju. Konferencja przeznaczona jest dla animatorów edukacji przyrodniczo-leśnej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także myśliwych, badaczy i ekologów. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany różnorodnych, często niejednomyślnych doświadczeń i poglądów na trudne tematy.

 Pobierz program konferencji

Rogów, 2-3 grudnia 2015 r.

Temat przewodni:
KAMIENIE MILOWE 20-LETNIEJ EDUKACJI PRZYRODNICZO-LEŚNEJ W POLSCE

20 lat to niewiele w stosunku do 200 lat wyższej edukacji rolniczej na ziemiach polskich, ale to dobry czas, by spojrzeć wstecz na to wszystko, co ukształtowało pierwsze pokolenie współczesnej edukacji przyrodniczo-leśnej. Jej ranga nieustannie wzrasta, a środki, metody i posługujący się nimi ludzie ulegają profesjonalizacji. Mimo to, wciąż aktualne są podstawowe pytania: Dla kogo? Po co? Jak?, ponieważ podmiot edukacji – każdy człowiek i świat zmieniają się permanentnie i w dużym tempie. Dlatego właśnie, poprzez analogię do poszczególnych etapów rozwoju człowieka, chcielibyśmy dokonać podsumowania doświadczeń edukacji leśnej w kilku kategoriach: edukacji dzieci, młodzieży, osób dorosłych oraz różnego rodzaju grup specjalnych, w tym rodzinnych.

 Pobierz program konferencji

3-4 grudnia 2014 roku

Założenia

Współczesna nauka, ale i praktyka dnia codziennego rozwija się w zawrotnym tempie w oparciu o wiele nowoczesnych technologii, za którymi często trudno nadążyć, poznać i stosować. Służą one wszechstronnemu rozwojowi społeczeństw ludzkich, ale też użytkowaniu i zachowaniu wartości przyrodniczych, w tym szczególnie ekosystemów leśnych. Często proste rozwiązania stosowane w jednej branży, w innej mogą być nieznane i mogą mieć odkrywcze zastosowania. Ma to duże znaczenie w edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Edukacja ta prowadzona jest przez wiele środowisk, jednak z wielkim rozmachem i zaangażowaniem przez edukatorów leśnych, którzy wciąż poszukują najlepszych rozwiązań. Edukacja leśna, tak jak całe leśnictwo, jest otwarta na nowe propozycje i definiowanie podstawowych pojęć w oparciu o najnowsze zdobycze nauki i techniki z wielu dziedzin.

Intencją organizatorów konferencjijest zwrócenie uwagi na niewykorzystane dla prowadzenia edukacji leśnej zdobycze wielu dyscyplin oraz praktyczna prezentacja rozwiązań i koncepcji już stosowanych.

Pytania kluczowe

• Jakie zdobycze technologiczne można wykorzystać dla edukacji leśnej?
• Jak w nowoczesny i atrakcyjny sposób przedstawiać trudne pojęcia z dziedziny nauk leśnych?
• Czy i do jakiego stopnia edukatorzy leśni są gotowi wprowadzać na swoich zajęciach innowacyjne rozwiązania z innych dyscyplin nauki i praktyki?
• Czy nowe technologie są szansą czy zagrożeniem dla edukacji leśnej?
• Jak nowe technologie wpływają na proces uczenia się?

Główne cele konferencji

• Promocja praktycznych rozwiązań i doświadczeń naukowych użytecznych dla edukacji leśnej.
• Stymulowanie innowacyjnych rozwiązań w leśnictwie i edukacji leśnej.
• Poszerzenie wiedzy na temat nowoczesnych technologii dla zrównoważonego rozwoju.
• Budowanie interdyscyplinarnej współpracy między różnymi środowiskami.

Charakter konferencji i uczestnicy

XIX Konferencja służy doskonaleniu metod i narzędzi edukacji przyrodniczo-leśnej społeczeństwa poprzez promocję nowoczesnych technologii i rozwiązań dla prowadzenia edukacji leśnej.
Las jest traktowany w sposób specjalny – jako leśne laboratorium, miejsce odkrywania świata nie tylko zmysłami, ale holistycznie, czyli także za pomocą poznania naukowego, wiedzy i rozumu.
XIX Konferencja przeznaczona jest dla edukatorów leśnych i animatorów edukacji przyrodniczej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także przedstawicieli edukacji formalnej: nauczycieli, dydaktyków, naukowców i innych. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany doświadczeń i poglądów.

Pobierz program konferencji

 4-5 grudnia 2013 roku

Założenia

Współczesna nauka często dowodzi wyższości tego, co naturalne nad tym, co sztuczne i hodowlane. Wiele firm w praktyce opiera się na produktach leśnych w ramach tzw. “rzemiosła leśnego” tworząc oryginalne przedmioty codziennego użytku  z drewna, kości i skóry zwierząt.  Jednak obecnie człowiek zatracił umiejętności dawnego zbieracza-łowcy. Większość z nas w bezkrytyczny sposób korzysta z gotowych i wielokrotnie przetworzonych produktów spożywczych, które łatwo zdobyć wizytując półki supermarketów. Pożywienie straciło nie tylko swój prawdziwy smak, ale także pierwotne właściwości wiązane z energią słońca, ziemi, wiatru i wody.

Tymczasem las jest szczególnym “marketem” i nieprzebraną “apteką” z niezliczonymi pożytkami pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, niestety w większości zapomnianymi. Dawniej ludzie powszechnie je znali i wykorzystywali. Dzikie rośliny, często pospolite i rosnące naturalnie tuż obok w naszych lasach i na łąkach, są bogate w składniki odżywcze, charakteryzują się wyjątkowymi walorami smakowymi i zapachowymi. Wiele z nich ma nieocenione właściwości lecznicze. Są źródłem witamin, kwasów organicznych, olejków eterycznych i minerałów. Praktycznie co trzecia napotkana w naszym kraju roślina jest jadalna, jednak tylko zbiór płodów runa leśnego jest regulowany prawnie (Ustawa o lasach).

Osobną kwestią jest korzystanie z tzw. “dzikiego” (“szczęśliwego”) mięsa. Mięso zwierząt dzikich zawiera mniej tłuszczu i cholesterolu oraz więcej składników mineralnych, niż mięso zwierząt hodowlanych. Tusze dziczyzny są także wolne od wysoko przetworzonej karmy i antybiotyków. Nie widząc śmierci zwierząt hodowlanych czujemy się moralnie usprawiedliwieni, mimo że bardziej humanitarne (i zdrowsze) jest pozyskiwaniei zjadanie zwierząt łownych. To ostatnie dla części społeczeństwa jest ostatnio z wielu powodów kontrowersyjne, co znalazło wyraz w głośnej kampanii “Niech żyją!”.

Intencją organizatorów konferencji jest zwrócenie uwagi na niewykorzystane walory produktów naturalnych pochodzących z lasu, ćwiczenie nawyku mówienia o ich użytkowaniu przez osoby zajmujące się edukacją oraz wykształcenie umiejętności praktycznych podczas warsztatów.

Pytania kluczowe

• Czy nauka w wystarczającym stopniu zajmuje się tematyką pożytków leśnych?
• Czy znamy i potrafimy w praktyce właściwie użytkować pożytki leśne?
• Czy i do jakiego stopnia leśnicy i przyrodnicy są gotowi edukować społeczeństwo do zdrowego stylu życia poprzez większą promocję dóbr lasu? 
• Czy i jak należy promować pozyskiwanie i spożywanie dzikich zwierząt?

Charakter konferencji i uczestnicy

XVIII Konferencja służy doskonaleniu metod i narzędzi edukacji przyrodniczo-leśnej społeczeństwa wpływającej na współczesnego człowieka poprzez promocję zdrowego trybu życia opartego o umiejętność korzystania z różnego rodzaju pożytków leśnych.
Las jest traktowany jako szczególnie istotne miejsce – “supermarket” zdrowej i bezpłatnej żywności i innych pożytków leśnych. XVIII Konferencja przeznaczona jest dla animatorów edukacji przyrodniczo-leśnej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także przedstawicieli edukacji formalnej: nauczycieli, dydaktyków, naukowców i innych. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany doświadczeń i poglądów.

Główne cele konferencji

• Poszerzenie wiedzy na temat właściwości leśnych grzybów i roślin jadalnych oraz dziczyzny.
• Promocja zdrowego trybu życia i odżywiania się.
• Propagowanie wiedzy dotyczącej umiejętnego korzystania z pożytków leśnych.
• Promocja doświadczeń nauki i praktyki w korzystaniu z pożytków leśnych przy produkcji farmaceutyków.

Pobierz program konferencji

5-6 grudnia 2012 roku

Charakter konferencji i uczestnicy

XVII Konferencja służy doskonaleniu metod i narzędzi edukacji przyrodniczo-leśnej społeczeństwa kształtującej kondycję współczesnego człowieka poprzez afirmację wszelkich form aktywności prozdrowotnej społeczeństwa na terenach leśnych. Las jest traktowany jako szczególnie istotne miejsce edukacji plenerowej. XVII Konferencja przeznaczona jest dla animatorów edukacji przyrodniczo-leśnej w Lasach Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych, organizacjach pozarządowych, a także przedstawicieli edukacji formalnej: nauczycieli, dydaktyków i naukowców oraz ludzi sportu, turystyki, rekreacji i innych.

Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany doświadczeń i poglądów na temat konieczności szeroko pojmowanego wychowania plenerowego społeczeństwa.

Główne cele konferencji

• podkreślenie roli lasu jako ważnego miejsca dla uprawiania różnych form aktywności prozdrowotnej,
• popularyzacja bezpośredniego kontaktu z przyrodą i lasem jako antidotum na zagrożenie nadmierną digitalizacją społeczeństwa,
• promocja animatorów edukacji leśnej aktywnie włączających się w nurt edukacji plenerowej,
• integracja osób i instytucji zajmujących się edukacją przyrodniczo-leśną społeczeństwa z innymi środowiskami (nauczycielami, ludźmi sportu, turystyki i rekreacji) na rzecz edukacji i wychowania plenerowego oraz popularyzacji zdrowego i aktywnego stylu życia.

Założenia

Lasy zajmują 1/3 powierzchni naszego kraju. Stanowią przestrzeń publiczną i ważne miejsce dla uprawiania różnych form aktywności współczesnego człowieka niezależnie od statusu majątkowego czy społecznego. Kontakt z naturą, zwłaszcza z lasem, możliwość bezpośredniego i osobistego obcowania z nim mają istotne znaczenie. Obecność ludzi w terenie (plenerze), w tym w lesie, korzystnie wpływa także na ich zdrowie psychiczne i fizyczne. Potwierdzają to wyniki licznych badań w wielu krajach. Zdrowotne właściwości lasów stymulują także rozwój turystyki i rekreacji. Spacerując czy biegając po lesie nie tylko spalamy niepotrzebne kalorie, dotleniamy płuca i serce, wzmacniamy mięśnie, ale w naszych mózgach wytwarzają się endorfiny, czyli hormony szczęścia. Dzięki zwykłemu spacerowi w lesie, jesteśmy szczęśliwsi! Przedszkolaki, które bawią się w naturalnej przestrzeni, rozwijają się ruchowo lepiej niż te, które spędzają czas na tradycyjnym placu zabaw. Wycieczki do lasu poprawiają ludziom nastrój, zwiększają ich aktywność i koncentrację.

Niestety, mimo wielu zaleceń, ilość czasu spędzanego przez współczesnego człowieka w przyrodzie/plenerze systematycznie maleje. Dotyczy to zwłaszcza młodego pokolenia obywateli krajów rozwiniętych. Jesteśmy świadkami narastania groźnego zjawiska, które można uznać za globalne zagrożenie: masowej digitalizacji życia współczesnych społeczeństw. Bezpośredni kontakt z lasem i przyrodą jest zastępowany oglądaniem ich w telewizji oraz w Internecie. Również edukacja formalna przebiega zazwyczaj pod dachem, w czterech ścianach i przy komputerze. Dzieje się tak zarówno w szkołach jak i w domach. Multibooki i tablety zaczynają wypierać książki. Połączenie z siecią uważa się dziś za główne narzędzie kontaktu ze światem, a popularne dawniej wycieczki w teren czy po prostu do lasu (“na grzyby”, “na jagody”) powoli odchodzą w niebyt. Większość naszych dzieci wie doskonale jak wygląda tygrys czy pantera, ale nie odróżnia sarny od jelenia czy wróbla od kosa. W ciągu kilkunastu ostatnich lat liczba dzieci, które spędzają aktywnie czas na wolnym powietrzu (np. wędrując po górach i lasach) zmniejszyła się o połowę. Niektórzy politycy i reformatorzy edukacji szkolnej koncentrując się na wprowadzeniu podręczników elektronicznych, zwiększeniu dostępu do sieci i dostarczeniu laptopów dla każdego ucznia, zapomnieli o potrzebie przywrócenia jego bezpośredniego kontaktu z przyrodą. Nawet badania studentów polskich kierunków turystycznych (potencjalni kreatorzy sylwaturystyki) dowodzą, że 40% ludzi młodych przebywa w lesie rzadziej niż raz w roku! Niestety również wysiłki edukacji nieformalnej nie zmieniają zjawiska ucieczki ludzi od realnej przyrody. Edukacja ta często ogranicza się do sztucznego oprowadzania ludzi po wytyczonych ścieżkach i do muzealnego oglądania przyrody, ale z daleka. Istnieje realna groźba, że przyszłe pokolenia będą się bały wejść do lasu!

Nie dziwi więc fakt, że we współczesnej literaturze przedmiotu naukowcy uwypuklają rolę terenu czy pleneru, jako scenerii działalności rekreacyjnej, poznawczej i wychowawczej. Trend ten zwany jest plenerowością. Plener definiowany początkowo jako otwarta przestrzeń pod gołym niebem czy naturalna sceneria będąca miejscem aktywności artystów obecnie rozszerzono na inne formy aktywności, w szczególności krajoznawcze i rekreacyjne. Las, dzięki swym właściwościom, jest miejscem swoistego procesu wychowania nazywanego wychowaniem plenerowym. W nurt ten włącza się wiele środowisk zorientowanych proekologicznie: liczne grupy i stowarzyszenia turystyczne, animatorzy edukacji ekologicznej, edukatorzy parków narodowych i krajobrazowych i – w sposób szczególny – edukatorzy leśni.

Polscy leśnicy przygotowali i realizują bardzo bogatą i wszechstronną ofertę skierowaną do całego społeczeństwa, zarówno edukacyjną jak i turystyczno-rekreacyjną. Dobrym tego przykładem są dotychczasowe działania edukacyjne i realizacja kampanii CZASWLAS. Wakacje w lesie, grzybobrania, leśne pikniki, biegi i tematyczne spacery, ścieżki poznawcze, zielone lekcje czy nocne wyjścia do lasu na sowy – to nie tylko ciekawe formy aktywności, ale skuteczne metody i narzędzia służące odciąganiu ludzi od nadmiernego korzystania z urządzeń elektronicznych. Leśnicy promując las i zrównoważone leśnictwo, promują jednocześnie pozytywne dla współczesnego człowieka wartości, tj.: zdrowy styl życia oraz zrównoważone użytkowanie zasobów naturalnych. Mimo to, wyposażone w liczne atrybuty tereny leśne z milionami organizmów, prawdziwymi śladami czy ścieżkami zwierząt wciąż są nie do końca wykorzystanym miejscem do zagospodarowania różnymi formami aktywności. Nie stanie się to jednak bez większego zaangażowania innych środowisk.

Intencją organizatorów konferencjijest zwrócenie uwagi na pilną potrzebę popularyzacji – zarówno w środowisku leśników, przyrodników jak nauczycieli, ludzi sportu, turystyki i rekreacji – aktywnego i zdrowego stylu życia oraz lasu jako doskonałego miejsca dla edukacji plenerowej.

Pytania kluczowe

1. Czy i w jaki sposób możliwe jest przygotowanie wspólnie przez środowisko leśników, przyrodników, pedagogów, naukowców, ludzi sportu, turystyki i rekreacji, skutecznej oferty wychowania plenerowego społeczeństwa w lasach?
2. Czy lasy rozumiane jako miejsce aktywności i edukacji plenerowej to należycie wykorzystany potencjał i antidotum na zagrożenia współczesnej cywilizacji?
3. W jakim stopniu są zbadane i uwzględniane w praktyce różnorodne preferencje społeczeństwa dotyczące zagospodarowania rekreacyjnego terenów leśnych? Czy najbardziej oblegane przez społeczeństwo lasy metropolitalne są w odpowiednim stopniu zagospodarowane rekreacyjnie?
4. Jak efektywnie wykorzystać i zagospodarować w przestrzeni leśnej alternatywne do typowych formy turystyki i rekreacji leśnej typu: survival czy birdwatching?
5. Jak zapobiegać wyparciu lasu realnego przez las wirtualny? Czy i co należy zrobić, by u ludzi młodych zmienić nawyk wirtualnego poznawania lasu na potrzebę rzeczywistej w nim obecności i korzystania z jego dóbr?
6. Czy edukatorzy leśni w LP powinni nadal zajmować się przekazywaniem wiedzy o ekosystemach leśnych, lasach i gospodarce leśnej, czy również promować koncepcję człowieka myślącego i żyjącego w sposób zrównoważony?
7. Czy i jak edukatorzy leśni powinni nawiązywać szerszą współpracę z profesjonalnymi organizatorami sportu, turystyki i rekreacji? Która strona powinna być głównym animatorem organizacji rekreacji i turystyki na obszarach leśnych?
8. Czy już istniejąca infrastruktura turystyczno-edukacyjna w Lasach jest efektywnie promowana i wykorzystywana przez wszystkie nadleśnictwa?
9. Czy na poziomie poszczególnych rdLP zagospodarowanie turystyczno-rekreacyjne lasów jest zaplanowane, zapewnia ich optymalną pojemność i zapobiega nadmiernej eksploatacji niektórych terenów?
10. Czy podczas projektowania infrastruktury turystyczno-edukacyjnej brane są również pod uwagę koszty jej utrzymania, konserwacji i amortyzacji?

Pobierz program konferencji

6-7 grudnia 2011 roku

Założenia

Wśród wielu problemów XXI wieku omawianych w 2000 roku podczas Szczytu Milenijnego Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, takich jak: ubóstwo, głód, wysoka umieralność dzieci, równość płci, awans społeczny i inne, było także stosowanie zrównoważonych metod gospodarowania zasobami naturalnymi. To jeden z ośmiu Milenijnych Celów Rozwoju, który zgodnie z deklaracjami państw członkowskich, ma być osiągnięty do 2015 roku. Zrównoważone użytkowanie lasów przez ludzi ma bowiem w skali globalnej zapobiegać podstawowym bolączkom XXI wieku.
Lasy są odnawialnymi zasobami naturalnymi. To dobro ogólnoświatowe. W naszym kraju są otwarte dla wszystkich ludzi. Lasy są dla ludzi! Jednak czy rzeczywiście jest to optymalne rozwiązanie, zważywszy na przykład na ogromne ilości śmieci i potrzebę ich obrony przed niektórymi ludźmi za pomocą kamer ukrytych wśród koron drzew?! Istotne zagrożenie stanowią także ludzie wypalający trawy w pobliżu lasów, osoby rozjeżdżające tereny leśne quadami lub rozdeptujący tereny przyrodniczo cenne.
Często pojawiają się w związku z tym poważne dylematy i chwile zwątpienia, zwłaszcza wśród polskich leśników zajmujących się edukacją leśną, którzy od wielu lat z różnym skutkiem próbują przybliżyć społeczeństwu las i prawa w nim panujące oraz istotę zrównoważonego rozwoju. Przekonywanie polskiego społeczeństwa, że lasów u nas w kraju przybywa, że leśnicy nie kradną drzewa, że las to nie fabryka – czasami wydaje się syzyfową pracą.
Mijający 2011 rok jest Międzynarodowym Rokiem Lasów, podczas którego wszystkie państwa członkowskie ONZ podjęły wspólny wysiłek, aby podnieść świadomość społeczeństw dotyczącą zasad zarządzania, ochrony i zrównoważonego rozwoju. W tym szczególnym roku wiele podmiotów związanych z leśnictwem i lasami – organizacje rządowe i pozarządowe, parki narodowe i krajobrazowe oraz przede wszystkim pracownicy Lasów Państwowych – przeprowadziło wiele cennych inicjatyw w oparciu o podstawowe hasła MRL-u w Polsce.

Intencją organizatorów XVI Konferencji Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa jest chęć doskonalenia metod i narzędzi edukacji leśnej oraz wspólne szukanie najlepszych argumentów rozwijających podstawowe hasła Międzynarodowego Roku Lasów w Polsce.

Dlatego zachęcamy wszystkich (również tych, którzy mają inne zdanie) do przekonywania do swoich racji podczas czterech sesji tematycznych ujętych w formie następujących pytań / zagadnień:

• Czy Lasów w Polsce przybywa?
• Czy Lasy powinny być otwarte dla wszystkich?
• Czy Lasy chronią życie?
• Czy drewno to surowiec odnawialny i ekologiczny?

Cele konferencji

• doskonalenia metod i narzędzi edukacji leśnej społeczeństwa,
• kształtowanie świadomości społecznej dotyczącej zrównoważonego zarządzania lasami,
• wymiana doświadczeń zebranych podczas Międzynarodowego Roku Lasów,
• wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych.

Pobierz program konferencji

7-8 grudnia 2010 roku

Założenia

Na początku lat 90. XX wieku zmiany światopoglądowe spowodowały dynamiczny rozwój edukacji ekologicznej w naszym kraju. Na skutek oczekiwań i wyzwań ze strony społeczeństwa w stosunku do roli lasów i leśnictwa w Lasach Państwowych nastąpiła prawdziwa eksplozja działalności edukacyjnej. Był to okres jej spontanicznego i intensywnego rozwoju, w tym także tworzenia szeroko rozumianej leśnej infrastruktury edukacyjnej, a w konsekwencji oczekiwanych przez społeczeństwo zmian leśnego krajobrazu. W niektórych nadleśnictwach – LAS  w wielu miejscach zmienił swoje OBLICZE!

Wytyczono w terenie wiele kilometrów tras służących do rekreacji oraz około tysiąca leśnych ścieżek edukacyjnych – głównie przyrodniczych i przyrodniczo-leśnych – gdzie na nieomal dwóch tysiącach punktów / powierzchni edukacyjnych ustawiono specjalne tablice. Powstało prawie pół tysiąca wiat i zadaszeń, pod którymi można przeprowadzać “zielone lekcje” w lesie. Wybudowano liczne drewniane i murowane pomosty, tarasy widokowe, wieże obserwacyjne. Gdzieniegdzie założono ogrody botaniczne, zwierzyńce i leśne muzea. Co drugie nadleśnictwo posiada także izbę edukacji leśnej. Dzięki staraniom leśników powstało nawet kilkadziesiąt ośrodków przeznaczonych do prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa. Rocznie w 10-15 tys. “zielonych lekcji” przeprowadzanych bezpośrednio w lesie bierze udział około 300-450 tysięcy dzieci i młodzieży. W sumie co piąty polski uczeń chociaż raz w życiu brał udział w takich zajęciach. Las to również miejsce pobytu i odpoczynku osób dorosłych: wczasowiczów, grzybiarzy, turystów, amatorów fotografii przyrodniczej i innych. Również z myślą o nich tworzona jest leśna infrastruktura. Wydaje się, że obecnie edukacja leśna, choć planowa i uporządkowana, nadal poszukuje nowych treści i pomysłów, zwłaszcza w zakresie efektywnego wykorzystania posiadanej już leśnej infrastruktury edukacyjnej.

Intencją organizatorów konferencji jest chęć docenienia ogromnego trudu podjętego przez wiele osób (leśników, pracowników parków narodowych i krajobrazowych) mających w swoich obowiązkach także edukację przyrodniczo-leśną społeczeństwa, trudu polegającego na rozwoju leśnej infrastruktury edukacyjnej, a także odpowiedź na pytania:

• jak bardzo zmienił się wygląd lasu pod wpływem realizacji działań edukacyjnych w ciągu minionych 15 lat?
• jak może / powinien wyglądać las i jego udostępnianie po kolejnych 15 latach prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa?
• jaki jest wpływ edukacji leśnej na kształt obecnego leśnictwa?
• jak efektywnie wykorzystać potencjał leśnej infrastruktury edukacyjnej w kolejnych latach?

Odpowiedź nie jest prosta i jednoznaczna. Dlatego zapraszamy wszystkich zajmujących się edukacją przyrodniczo-leśną do podzielenia się swoimi dotychczasowymi doświadczeniami, a także pomysłami na przyszłość, zwłaszcza w kontekście nadchodzącego (2011) Międzynarodowego Roku Lasów.

Cele konferencji

• zwrócenie uwagi na możliwości efektywnego wykorzystania leśnej infrastruktury edukacyjnej
• ocena wpływu działań edukacyjnych i infrastruktury na ekosystem leśny
• dostrzeżenie obecnych trendów i nowości w edukacji leśnej społeczeństwa
• wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych.

Pobierz program

8-9 grudnia 2009 roku

Założenia

W 2004 roku miało miejsce największe w historii rozszerzenie Unii Europejskiej. Polska znalazła się w gronie dziesięciu nowych państw członkowskich, dla których przeznaczono środki pomocowe. Stworzyło to szansę rozwoju na wielu różnorodnych płaszczyznach.

W powszechnej świadomości bariery w lesie i edukacji leśnej są postrzegane jako brak dostępności dla osób niepełnosprawnych. To niezwykle ważne zagadnienie, ponieważ kontakt z przyrodą jest dla ludzi “sprawnych inaczej” szczególnie istotny. Stąd cenne inicjatywy “zacierania granic” podejmowane przez różne instytucje zajmujące się edukacją formalną i nieformalną, np. klasy integracyjne w szkołach czy budowa specjalnych ścieżek edukacyjnych w lasach. Jednak las może posiadać bariery również dla osób w pełni sprawnych: naukowców, studentów, uczniów, nauczycieli, turystów, przyrodników czy w końcu samych leśników. W zależności od grupy społecznej w stosunku do lasu formułowane są różne, czasami sprzeczne oczekiwania.

Inną – może najważniejszą – kategorią są bariery finansowe i organizacyjne związane z kształtowaniem postaw ekologicznych. Edukacja wymaga stosowania odpowiednich środków finansowych. Obecnie, wśród wielu mechanizmów finansowych na uwagę zasługuje Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko czy LIVE +, gdzie przeprowadzono już kilka konkursów dotyczących edukacji ekologicznej. Ogromny wkład w obsługę projektów ma Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z Funduszami Wojewódzkimi. Dzięki aktywności instytucji publicznych oraz pozarządowych realizowanych jest wiele interesujących projektów. Niemałą cześć środków zdobyli sami leśnicy z Lasów Państwowych aplikując o środki ze wszystkich poziomów organizacyjnych: nadleśnictw, regionalnych dyrekcji, jak i wydziałów dyrekcji generalnej.

Czternaste spotkanie w Rogowie poświęcone będzie prezentacji godnych naśladowania inicjatyw znoszenia różnorodnych barier podejmowanych przez Lasy Państwowe, parki krajobrazowe i narodowe, szkoły, fundacje i organizacje pozarządowe.

Główną intencją organizatorów Konferencji jest wymiana poglądów i doświadczeń (wg klucza: inspiracje – problemy – realizacja – efekty – źródła finansowania) wśród obecnych i potencjalnych Beneficjentów, czyli wszystkich tych, którzy potrafią lub chcą potrafić korzystać z różnych mechanizmów finansowych unijnych i krajowych wspierających edukację przyrodniczą społeczeństwa, a także zachęcenie większej grupy leśników, urzędników jak i przyrodników do przygotowywania wspólnych wniosków o tematyce leśnej. W tym celu zaprosiliśmy ekspertów z różnych instytucji, w tym Instytucji Wdrażających  i Instytucji Zarządzających środkami finansowymi.

Cele konferencji

• Dyskusja i wymiana poglądów nt. barier w lasach i edukacji leśnej
• Kształtowanie postaw ekologicznych
• Wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych
• Zachęta do zdobywania środków finansowych do prowadzenia edukacji przyrodniczej w lasach
• Promocja realizowanych leśnych projektów edukacyjnych.

Program konferencji PDF

9-10 grudnia 2008 roku

Wnioski z konferencji

1. Istnieje pilna potrzeba dokonania konkretnego zapisu w nowelizowanej ustawie o lasach mówiącego o nadzorowaniu i koordynacji edukacji leśnej przez dyrektora generalnego i dyrektorów regionalnych LP oraz o organizowaniu jej przez nadleśniczych.
2. Istnieje konieczność opracowania strategii edukacji przyrodniczo-leśnej na wszystkich szczeblach LP oraz sformułowania tez do PR. W celu uniknięcia rozpraszania efektu podejmowanych działań, przy ich ogromnej różnorodności, należy dążyć do wyznaczania celów nadrzędnych i jasnego określania grup docelowych.
3. Na osobach zajmujących się edukacją spoczywa także duży ciężar budowania wizerunku firmy, dlatego też takie osoby powinny być odpowiednio przygotowywane i motywowane.
4. Wskazane jest dokonywanie zmian w strukturze organizacyjnej nadleśnictw w celu wyłączenia “liderów edukacji” z działu technicznego i tworzenie podległych bezpośrednio nadleśniczym stanowisk ds. edukacji i PR.
5. Należy więcej inwestować w ludzi – organizować szkolenia i konferencje, długofalowe programy i kampanie promocyjno-edukacyjne. Szkolić permanentnie i wszechstronnie wszystkich prowadzących edukację i PR.
6. Wskazane jest wzmocnienie przekazu promocyjno-edukacyjnego o treści dotyczące produkcyjnej funkcji lasów (np. cykl produkcyjny, pozyskanie i zarazem wykorzystanie drewna), przekaz powinien być prawdziwy i wolny od stereotypów.
7. Realizować edukację niepełnosprawnych zwłaszcza w nadchodzącym (2009) Roku Brajla, w którym warto podejmować i promować przedsięwzięcia dotyczące “przełamywania barier”.
8. Rozwinąć system ewaluacji realizowanych działań promocyjno-edukacyjnych (np. na stronach internetowych nadleśnictw) pozwalający monitorować ich efektywność.
9. Stworzyć elektroniczny system informowania i porozumiewania się pomiędzy “liderami edukacji”.
10. Dążyć do oddzielenia poprawnej metodycznie edukacji leśnej od masowych form turystyki edukacyjnej, która powinna być oparta na systemie przewodników po leśnych ścieżkach. Organizować szkolenia dla przewodników w celu uzyskania przez nich certyfikatów przewodnika leśnego.

Komisja wniosków

• Dariusz Anderwald – Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej LZD SGGW w Rogowie,
• Barbara Czołnik – Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie,
• Paweł T. Dolata – Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków,
• Paweł Grabczyk – Nadleśnictwo Brzeziny,
• Magdalena Kochanowska – Park Narodowy “Bory Tucholskie”,
• Artur Rutkiewicz – Wydział Leśny SGGW w Warszawie

Założenia

Wiele nadleśnictw, parków narodowych i krajobrazowych czy ośrodków edukacji przyrodniczej animuje ciekawe przedsięwzięcia, jednak nie potrafi ich dobrze medialnie zaprezentować społeczeństwu, czasami myląc promocję z propagandą. Brak właściwie skonstruowanej i zaadresowanej informacji może przyczynić się do niepowodzenia podejmowanych inicjatyw i marnotrawienia funduszy. Stąd niestety nadal niesprawiedliwe opinie i stereotypy zarówno o leśnikach jak i przyrodnikach. Z jednej strony mamy do czynienia z mitem leśników, którzy wycinają polskie lasy, z drugiej zaś przyrodników, którzy przywiązują się linami do drzew. Intencją organizatorów jest przedstawienie metod obalania takich stereotypów za pomocą profesjonalnych narzędzi i rzeczowych argumentów. Dlatego trzynaste (szczęśliwe!) spotkanie w Rogowie poświęcone będzie doskonaleniu umiejętności kreowania odpowiedniego wizerunku firmy oraz działań własnych, promocji, współpracy z mediami oraz podobnym zagadnieniom. Pragniemy wspólnie znaleźć odpowiedź na niektóre pytania: jak szukać społecznej akceptacji podejmowanych działań PR i edukacyjnych, by w powszechnej opinii lasów przybywało, a nie odwrotnie? Jak angażować NGOsy w sytuacji ich następującej komercjalizacji i upadku misji wolontariatu? Szczególnie także pragniemy skupić się na kształtowaniu komunikatu wizualnego, jakim są tablice i foldery edukacyjne oraz artykuły prasowe, które w kontekście budowania public relations mogą pełnić bardzo istotne funkcje. Osobnym zagadnieniem jest poważny problem konsekwencji dalszego promowania usług edukacyjnych w Lasach, w kontekście wydolności osób zajmujących się edukacją ekologiczną w Polsce w chwili trwającej restrukturyzacji parków krajobrazowych oraz pogarszającej się koniunktury na drewno. Istnieje zatem pilna potrzeba przygotowania odpowiedniej strategii oraz systemowych rozwiązań zmierzających do wniesienia choćby w niewielkim zakresie opłat za masową edukację przyrodniczo-leśną, np. na ścieżkach. Może właśnie nadchodzi czas, aby edukacja leśna zaczęła zarabiać na siebie? Może to jest właściwa odpowiedź na rosnące oczekiwania społeczne z jednej strony, a możliwość spełniania w praktyce pozaprodukcyjnych funkcji lasu?

Cele konferencji

• Doskonalenie metod prowadzenia edukacji leśnej
• Wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych.

Program

4-5 grudnia 2007 roku

Nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z przyrodą. Jednak .

• Nie wszystko uda się pokazać bezpośrednio w lesie
• Zdarza się, że niesprzyjająca pogoda uniemożliwia wyjście w teren
• Zatem w nadleśnictwach, leśniczówkach i ośrodkach edukacyjnych powstają izby edukacyjne, które mogą w atrakcyjny sposób wspomagać edukację przyrodniczo-leśną

W takich sytuacjach profesjonalnie przygotowane izby edukacyjne, ekspozycje i wystawy przyrodnicze są niezastąpione, wzmacniają przekaz, dzięki czemu można uzyskać lepszy efekt edukacyjny.

Jakie niezbędne wyposażenie powinny posiadać? Jak je urządzić, aby nie straszyły? Jakich użyć materiałów? Jakie możliwości stwarza współczesna technika? Czy dźwiękiem można stworzyć odpowiedni nastrój przyciągający uwagę uczestników przedsięwzięć edukacyjnych? Jak przy pomocy światła, koloru i odpowiedniej kompozycji budować przestrzeń pomieszczeń edukacyjnych? Czy stwarzać namiastkę ekosystemów leśnych np. w postaci terrariów, insektariów lub odtwarzanych fragmentów biocenozy lasu? Na czym polega współczesny kunszt preparowania, a nie wypychania okazów? Jak w końcu konstruować wystawy i skąd pozyskiwać zbiory? W co wyposażać powyższe pomieszczenia edukacyjne, by były równie pożyteczne, co atrakcyjne?

Mamy nadzieję, że te i inne zagadnienia związane z urządzaniem izb edukacyjnych i ekspozycji przyrodniczo-leśnych poruszane podczas kolejnego rogowskiego spotkania pomogą znaleźć odpowiedź na postawione pytania i ułatwią pracę wszystkim zainteresowanym edukacją przyrodniczo-leśną w Polsce.

Cele konferencji

• Doskonalenie metod prowadzenia edukacji leśnej
• Wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych.

Wnioski zebrane podczas konferencji

1. Urządzajmy izby edukacyjne w autorski sposób. Projektując izby edukacyjne uwzględniajmy specyfikę lokalną.
2. Współpracujmy z profesjonalnymi projektantami, naukowcami i odbiorcami edukacji w zakresie projektowania i organizacji izb dydaktycznych.
3. Wskazane byłoby stworzenie bazy kontaktów z instytucjami i osobami, które mogłyby służyć pomocą w projektowaniu obiektów edukacyjnych.
4. Organizując izby edukacyjne sprecyzujmy krąg odbiorców, dostosowując do niego parametry ekspozycji i jej charakter.
5. Stosujmy w izbach edukacyjnych różnorodne formy trafiające do różnych zmysłów, z interaktywnymi systemami multimedialnymi włącznie.
6. Istnieje potrzeba przygotowania konspektów/wskazówek do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi, w oparciu o doświadczenia placówek i pedagogów, którzy pracują z tego rodzaju osobami. Jednak edukatorzy LP nie mogą zastępować pedagogów specjalnych.
7. Łączmy izby edukacyjne z edukacją w terenie, ponieważ nic nie zastąpi lekcji prowadzonej w prawdziwym lesie!
8. W izbach edukacji leśnej prezentujmy procesy ekologiczne, a nie jedynie pojedyncze elementy ekosystemów. Tylko dodatkowo promujmy rolę leśników i Lasów Państwowych.
9. Wskazane jest stworzenie formalnego (uczelnie wyższe i szkoły leśne) systemu kształcenia edukatorów leśnych.
10. Wykorzystujmy jak najwięcej środków zewnętrznych; starajmy się w tym zakresie współpracować z sąsiednimi nadleśnictwami.

Rogów 5-6 grudnia 2006 roku

Las jest doskonałym miejscem do prowadzenia zajęć z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Wyprawa do niego to zwykle duże przeżycie nie tylko dla uczniów, ale także dla nauczycieli. Coraz częściej w takim spotkaniu z lasem uczestniczą leśnicy, którzy niejednokrotnie samodzielnie prowadzą zajęcia. Towarzyszą temu również duże emocje, ale innego rodzaju: leśnik staje w roli nauczającego. Jak aranżować i przeprowadzać sytuacje dydaktyczne, aby były one atrakcyjne dla odbiorców? Jak w prosty i naturalny sposób zainteresować problematyką leśną? Czy przekazywać gotową wiedzę, czy raczej oddziaływać na przeżycia i emocje? Jakich narzędzi używać, aby być skutecznym w kształtowaniu postaw (emocji) młodych ludzi?

Odpowiedź jak zwykle nie jest prosta. Formy i metody pracy bowiem są ważne na równi z dużym zaangażowaniem w przebieg zajęć obu stron. Jednym z ciekawszych narzędzi są leśne konkursy i gry dydaktyczne, zwłaszcza te, podczas których dochodzi do bezpośredniego kontaktu z lasem i jego przedstawicielami.

Żywimy zadzieję, że te i inne zagadnienia współczesnej edukacji leśnej poruszone podczas kolejnego rogowskiego spotkania pomogą znaleźć odpowiedź na postawione pytania i ułatwią pracę wszystkim zainteresowanym edukacją przyrodniczo-leśną w lasach.

Cele konferencji

• Doskonalenie metod prowadzenia edukacji leśnej,
• Wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych.

5 grudnia

6 grudnia

Rogów 5-6 grudnia 2005 roku

Założenia ogólne

Wzrastające zainteresowanie społeczne lasami wynika obecnie z coraz to większej potrzeby kontaktu człowieka z przyrodą. To doskonałe miejsce wypoczynku i rekreacji na “łonie natury”. Wyprawa do lasu jest niepowtarzalnym przeżyciem, zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Bezpośredni kontakt z drzewami, zwierzętami i świeżym powietrzem jest narastającą naturalną potrzebą ludzi, zwłaszcza z dużych miast. Jak wykorzystać tkwiący w tym zjawisku potencjał w kontekście posiadanej przez Lasy Państwowe infrastruktury edukacyjnej i zdobywanego wciąż doświadczenia osób zajmujących się nieformalną edukacją przyrodniczo-leśną? Czy istniejące formy obsługi edukacyjnej są wystarczające np. dla nowopowstającej turystyki ekologicznej? Jak przybliżyć wszystkie funkcje, które pełnią lasy i leśnicy, ludzie w nich pracujący? Jak sprawić, by zwyczajna rekreacja i zabawa w lesie była jednocześnie dobrą formą poznawania ekosystemów leśnych, zjawisk w nich zachodzących, a może także jednocześnie formą zarabiania pieniędzy? Odpowiedź na te i inne zagadnienia współczesnej edukacji leśnej społeczeństw jest intencją organizatorów w/w konferencji.

Cele konferencji

• Zachowanie i wzmacnianie wielofunkcyjności lasów;
• Wielopoziomowa integracja różnych środowisk oraz instytucji edukacyjnych;
• Wzmacnianie społecznego nadzoru nad Lasami Państwowymi;
• Doskonalenie metod i sposobów edukacji leśnej.

Charakter konferencji i uczestnicy

Konferencja dotyczy stosowanych form i metod edukacyjnych w leśnictwie zrównoważonym. Ma charakter ogólnopolskiego forum wymiany doświadczeń i poglądów w tym zakresie. Przeznaczona jest głównie dla pracowników Lasów Państwowych, parków narodowych
i krajobrazowych oraz przedstawicieli edukacji formalnej: nauczycieli, dydaktyków i naukowców.

Podsumowanie

X jubileuszowa Konferencja Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa zgromadziła rekordową liczbę uczestników, tj. 190 osób. Tradycyjnie byli to w ogromnej przewadze leśnicy zajmujący się edukacją przyrodniczo-leśną w nadleśnictwach, edukatorzy z parków krajobrazowych i narodowych, a także przedstawiciele edukacji formalnej, m.in. łódzkiego Kuratorium Oświaty, i (novum) instruktorzy Związku Harcerstwa Polskiego.

Wszystkim uczestnikom serdecznie dziękujemy za przybycie i aktywny udział w naszym corocznym wydarzeniu, zaś Dyrekcji Generalnej LP oraz Wydziałowi Leśnemu SGGW za patronat.

Wygłoszono wiele ciekawych referatów, m.in. o źródłach finansowania edukacji leśnej w ramach nowych mechanizmów finansowych Unii Europejskiej. Konferencję zaszczycił swym udziałem z-ca Dyrektora Generalnego LP, Janusz Zaleski, który w ożywionej dyskusji odpowiadał zgromadzonym Gościom na szereg ważkich pytań dotyczących funkcji, roli i przyszłości edukacji leśnej społeczeństwa prowadzonej przez LP. Na pierwszy plan wysuwają się kwestie finansowe, które wciąż są przysłowiową piętą achillesową. Istotnym postulatem jest możliwość wprowadzania przez Lasy Państwowe odpłatności za działalność edukacyjną i turystyczną w ramach dodatkowej ustawowej działalności LP. Być może ten mariaż stanowić będzie w przyszłości lekarstwo na niedostatki finansowe, przy zakładanej większej aktywności innych – myślących globalne, działających lokalne – podmiotów, typu: instytucje i urzędy państwowe, samorządy lokalne czy stowarzyszenia pozarządowe.
Podczas prowadzenia edukacji leśnej należy propagować walory lasów, w tym ich właściwości zdrowotne i rekreacyjne, łącząc ją z rekreacją. Sprzyjają temu rosnące oczekiwania i zachodząca na naszych oczach transformacja świadomości ekologicznej społeczeństw ludzkich XXI w. Pojawia się wizerunek człowieka wrażliwego na potrzeby ochrony środowiska, spragnionego rzeczywistego kontaktu (odpoczynku) z naturą, lecz także bezpośredniego kontaktu z Jej naturalnymi surowcami, w tym oczywiście drewnem. W tym kontekście społeczeństwa ery wypoczynku mają dość racji obiektywnych, aby stać po stronie zrównoważonego zarządzania zasobami przyrody. Sprzyja temu proces poznawania, który w swych podstawach jest procesem emocjonalnym. A to już i ciągle – sfera edukacji.

Wnioski z konferencji

1. Przyjąć należy zasadę, że zagospodarowanie rekreacyjne i turystyczne obszarów leśnych jest jednym z ważnych zadań trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, w tym ochrony różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych.
2. Udostępnianie lasu społeczeństwu powinno być ukierunkowane i określone normami prawnymi. Szczególnie należy unormować sprawy związane ze szlakami turystycznymi PTTK przebiegającymi przez nadleśnictwa.
3. Podczas prowadzenia edukacji leśnej należy propagować walory lasów, w tym właściwości zdrowotne i rekreacyjne lasów, gdzie można łączyć rekreację z edukacją.
4. Należy wprowadzić możliwość ustalania przez Lasy Państwowe odpłatności za działalność edukacyjną i turystyczną w ramach dodatkowej ustawowej działalności LP.
5. Należy jednak wyraźnie powiedzieć, że realizacji zadań z edukacji nie można oceniać tylko w liczbach.
6. Edukator w nadleśnictwie i w Leśnych Zakładach Doświadczalnych powinien być obligatoryjnie zaliczony do służby leśnej.
7. Należy dbać o stałe podnoszenie kwalifikacji edukatorów, opłacane przez nadleśnictwa, w tym organizować:
   1. szkolenia w zakresie aktywnych metod edukacji z elementami wiedzy pedagogicznej,
   2. warsztaty z przykładowymi zajęciami dla różnych grup wiekowych z  uwzględnieniem doświadczeń Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie.
8. Podejmować należy bardziej skuteczne działania na każdym szczeblu zarządzania w Lasach Państwowych w wypracowywaniu szerszego jak dotychczas dostępu do mediów celem popularyzacji wiedzy przyrodniczo-leśnej.
9. Uczestnicy Konferencji podkreślają bardzo dużą rolę Leśnych Kompleksów Promocyjnych i ośrodków edukacji leśnej w promocji regionów.
10. Elementy turystycznego i edukacyjnego zagospodarowania lasu powinny być utrzymywane w należytym stanie technicznym, a także wybudowane zgodnie ze sztuką budowlaną, normami technicznymi oraz normami bezpieczeństwa ich użytkowania. Proponujemy opracowanie przez LP katalogu.

Program Konferencji

5 grudnia

• Wystąpienie otwierające – Prof. Heronim Olenderek, Dziekan WL SGGW
• Wystąpienie otwierające – Janusz Zaleski – Z-ca Dyrektora Generalnego LP

Sesja I

• Wczoraj, dziś i jutro edukacji leśnej społeczeństwa. – Arleta Siarkiewicz, Zespół Zadaniowy ds. edukacji w LP
• 10-letnie doświadczenia edukacji przyrodniczo-leśnej CEPL w Rogowie. – Dariusz Anderwald, CEPL LZD SGGW >>>
• Rola i przyszłość turystyki w LP. – Tadeusz Pampuch, Zespół Zadaniowy ds. turystyki w LP
• Źródła finansowania edukacji leśnej. – Karolina Sikorska, Instytut Edukacji Europejskiej >>>
• Czy istniejąca infrastruktura techniczna LP jest wystarczająca dla nowopowstającej turystyki ekologicznej? – Wioletta Kucina, ORW LP w Bedoniu >>>

Sesja II

• Edukacja i turystyka w Parku Narodowym Bory Tucholskie. – Magdalena Kochanowska, PN Bory Tucholskie >>>
• Przydatność rezerwatów przyrody w realizacji edukacji leśnej społeczeństwa w LP. – Ewa Referowska-Chodak, Kat. Ochr. Lasu i Ekol., SGGW >>>
• Miejsce leśnego ośrodka edukacyjnego w ofercie turystycznej regionu LKP Bory Lubuskie. – Ilona Mrowińska, Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Jeziorach Wysokich
• Łączenie edukacji leśnej z rekreacją i turystyką w OKL w Gołuchowie. – Joanna Zalejska-Niczyporuk, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie >>>
• Edukacja leśna w ofercie turystycznej gospodarstwa agroturystycznego. – Jolanta Filipowicz, Gosp. Agroturystyczne w Suchodole

Sesja III

• Walory turystyczne lasów w Polsce. Prof. Zbigniew Laurów, Kat. Użytk. Lasu WL SGGW >>>
• Rola ścieżek przyrodniczych w Edukacji i turystyce. – Prof. Zygmunt Wnuk, Zakł. Ekol. Kszt. Środ.i Ochr. Przyr. w Turystyce, UR
• Wpływ turystyki i rekreacji leśnej na ochronę środowiska leśnego. – Prof. Stanisław Głowacki, Wszechnica Mazurska, Wydział Nauk Przyrodniczych >>>
• Właściwości zdrowotne leśnych zespołów roślinnych jako walor rekreacyjny i edukacyjny. – Prof. Kazimierz Pieńkos, AWF Warszawa >>>
• Działania wychowawcze ZHP w zakresie turystyki, rekreacji i edukacji leśnej. – Hm. Marcin Binasiak, Komenda Chor. Łódzkiej ZHP >>>

Dyskusja. Moderatorzy:

• Prof. Stanisław Głowacki,
• Prof. Zbigniew Laurów,
• Prof. Zygmunt Wnuk.

Edukacja przyrodniczo-leśna poprzez film przyrodniczy – wieczór autorski Sławomira Wąsika. Prezentacja fragmentów filmu “Ssaki Polski” i “W świecie owadów”.

6 grudnia

Kiermasz / prezentacja materiałów edukacyjnych.

Sesja IV

• Rekreacyjna rola lasów w Szwecji. – Tomasz Paluch, Urząd Miejski w Kluczborku >>>
• Turystyka przyrodnicza w Dolinie Biebrzy. – Elżbieta Konopka, Stow. Ekoturystyczne “Biebrza Koneserom” >>>
• Sposoby i formy edukacji leśnej stosowane w LKP Lasy Rychtalskie. Biegi na orientację. – Radosław Ertel, AR w Poznaniu, LZD Siemianice >>>
• Edukacja przyrodniczo-leśna w Leśnym Arboretum Warmii i Mazur im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Kudypach. – Krystyna Kuszewska, UWM w Olsztynie, Witold Szumarski, Nadleśnictwo Kudypy >>>

Sesja V

• Dzieci o lesie, czyli co nam daje las – las i leśnictwo oczami 12-latków. – Anna Żornaczuk, Kat. Ochr. Lasu i Ekol., SGGW >>>
• Gawędy o drzewach wykorzystywane w edukacji leśnej. – Jan Suder, Nadleśnictwo Jarocin
• Bajki i baśnie pierwszym etapem edukacji leśnej. – Ryszard S. Kiczor, Technikum Leśne w Głogowie >>>
• Ptasie głosy na wesoło w edukacji leśnej. – Ewald Ranoszek, Zesp. Śląskich PK
• Zabawy i zabawki w edukacji leśnej. – Barbara Czołnik, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie >>>

Dyskusja.

Podsumowanie konferencji.

Komisja wniosków

Sesja posterowa

1. Hanna Będkowska, CEPL LZD SGGW
   Lekcje w lesie (i nie tylko) prowadzone w Centrum Edukacji przyrodniczo-Leśnej.
2. Lubow Andruszko, Politechnika Świętokrzyska
   Gospodarka leśna z elementami ekonomii.
3. Joanna Gil-Śleboda, Krzysztof Rydel
   Różne formy edukacji przyrodniczo-leśnej stosowane w Nadleśnictwie Dretyń.

6-7 grudnia 2004 roku

Konferencja zgromadziła około 120 osób. Wśród pracowników wielu nadleśnictw z całego kraju było także – co warte podkreślenia – sporo osób prowadzących edukację przyrodniczą w parkach krajobrazowych: chełmińskich, nadmorskim, wdzydzkim, zaborskim, śląskich. Organizacje pozarządowe ściśle współpracujące z leśnikami były reprezentowane przez: Komitet Ochrony Orłów, Towarzystwo Przyjaciół Lasu oraz Stowarzyszenie Zielona Szkoła. Nie zabrakło również przedstawicieli edukacji formalnej: nauczycieli, dydaktyków, metodyków i naukowców, m.in. z AR z Poznania, SGGW, IBL, WCDPN. Zdania wszystkich były szczególnie cenne.

Materiały konferencyjne zostały opublikowane w 10 zeszycie “Studia i Materiały CEPL”. Dodatkowo na stronie internetowej została utworzona stale aktualizowana lista adresowa edukatorów leśnych.

Jak skutecznie organizować lekcje w lesie?

Podczas wielu referatów próbowano odpowiedzieć na pytanie zawarte w myśli przewodniej konferencji: Jak skutecznie organizować lekcje w lesie?

Nie sposób udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Główna konkluzja zawiera się jednak w twierdzeniach, że edukator leśny nie powinien być – i często już nie jest – uśmiechniętą panią (50% uczestników konferencji stanowiły kobiety) lub panem w zielonym mundurze opowiadającym gawędy o lesie. Osoby prowadzące edukację leśną są coraz częściej praktykami świadomymi celów spotkania z młodzieżą. Coraz częściej także posiadają podstawową znajomość metod dydaktycznych i – co bardzo istotne – wiedzę praktyczną. Tej ostatniej z kolei czasami brakuje nauczycielom, do czego sami się przyznają. Jedna i druga strona może zatem wiele skorzystać na wzajemnych kontaktach, najwięcej zaś młodzież przychodząca na zajęcia po konkretną i dobrze przekazaną wiedzę. Najlepiej też, gdyby korespondowała ona lub rozwijała treści programu realizowanego w szkołach, głównie na lekcjach przyrody. Skoro interesująca nas część edukacji szkolnej jest przyrodnicza, to taka zatem na poły powinna być także edukacja leśna. Na pół leśna, na pół przyrodnicza. Referujący przedstawili kilka bardzo ciekawych przykładów wspólnych działań i programów edukacyjnych przeprowadzonych wespół z kadrą nauczycielską zaprzyjaźnionych szkół. Jednym słowem. Zajęcia w lesie mogą być skuteczne, kiedy prowadzący je leśnik zna ich cel oraz ma świadomość metod, którymi zamierza założony cel osiągnąć. Niewątpliwie pomagać w realizacji tego zadania powinien mu nauczyciel, poprzez swoje aktywne uczestnictwo i wcześniejsze odpowiednie przygotowanie dzieci do zajęć.

Podsumowanie Konferencji

Komisja wniosków zebrała następujące wnioski z IX Konferencji Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa:

1. Udoskonalenie podstaw prawnych edukacji leśnej.
2. Opracowanie diagnozy stanu edukacji leśnej w Polsce.
3. Opracowanie systemu monitorowania i ewaluacji edukacji leśnej w celu podnoszenia jej jakości poprzez:
   • wzrost kompetencji kadry prowadzącej edukację,
   • opracowanie programów edukacyjnych dla różnych grup wiekowych,
   • systematyczne aktualizowanie treści kształcenia,
   • promowanie i wdrażanie innowacji z zakresu prowadzonej edukacji,
   • zacieśnianie współpracy z przedstawicielami nauki i oświaty w tym szkolenia dla nauczycieli przede wszystkim w terenie,
   • rozwijanie współpracy z organizacjami społecznymi, administracją samorządową oraz organizacjami pozarządowymi zajmującymi się edukacją leśną.
4. Utworzenie sieci kształcenia na odległość.
5. Rozwijanie systemu doskonalenia i poradnictwa w zakresie edukacji leśnej.
6. Tworzenie i wymiana pomocy dydaktycznych w zakresie edukacji leśnej.

Dariusz Anderwald

Referaty wygłoszone w trakcie konferencji:

• Prof. dr hab. Heronim Olenderek, WL SGGW – Referat wprowadzający
• Jan Konopka, Ministerstwo Środowiska – Informacja o działaniach Biura Edukacji Ekologicznej i Komunikacji Społecznej Ministerstwa Środowiska.
• Krzysztof Będkowski, WL SGGW – Zasięg przestrzenny edukacji przyrodniczo-leśnej w Polsce. 
• Ewa Frąckowiak, Andrzej Mariusz Jagodziński, Inst. Dendrologii PAN Kórnik – Dlaczego o lesie w lesie?.
• Dariusz Anderwald, Komitet Ochrony Orłów – Bubobory – skuteczna metoda edukacji przyrodniczej dorosłych? 
• Kalina Nowakowska, Marcin Pańkowski, Tow.Przyj. Lasu – Działalność Towarzystwa Przyjaciół Lasu przy Nadleśnictwie Lubin przykładem skutecznej edukacji leśnej. 
• Witold Ciechanowicz, Nadleśnictwo Gdańsk – Edukacja przyrodnicza w sąsiedztwie milionowej aglomeracji. 
• Teresa Kotynia, Stowarzyszenie Zielona Szkoła  – Dziesięcioletnie doświadczenia w prowadzeniu i organizacji zajęć terenowych w największym polskim parku miejskim – Lesie Łagiewnickim.  
• Ewa Kłos,  Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego – Elementy edukacji przyrodniczo-leśnej w kontekście obowiązujących programów nauczania przyrody i biologii. 
• Joanna Zalejska-Niczyporuk, OKL Gołuchów  – Współpraca z lokalną szkołą podstawową w tworzeniu scenariuszy z zakresu edukacji leśnej.
•  A. M. Jagodziński, E. Frąckowiak, B. Nowińska, M. Pielech, Inst. Dendrologii PAN Kórnik – Tematyka leśna w programach nauczania i podręcznikach przyrody i biologii w szkole podstawowej i gimnazjum.
• Wincenty Wrześniewski, Wydział Pedagog. AR Poznań – Mocne i słabe strony edukacji przyrodniczo-leśnej.
• Tadeusz Chrzanowski, RDLP Toruń – Sukcesy i porażki edukacji leśnej społeczeństwa prowadzonej przez PGL Lasy Państwowe.
• Hanna Będkowska, CEPL Rogów – Prezentacja programu edukacyjnego “Leśnik Gospodarzem Lasu”.
• Jan Suder, N-wo Jarocin – Terenowa edukacja przyrodniczo-leśna z uwzględnieniem występujących wartości kulturowych regionu oraz zróżnicowania w miejscu i czasie. 
• Bogdan Szumowski, Nadleśnictwowo Śnieżka – Skuteczność edukacji w terenie w zależności od prawdziwych danych prasowych na przykładzie kasztanowca i szrotówka kasztanowcowiaczka. 
• Zbigniew Kamiński, Nadleśnictwo Świeradów – Edukacja leśna na terenie Nadleśnictwa Świeradów.
• Anna Żornaczuk, WL SGGW – Charakterystyka ścieżek dydaktycznych w Lasach Państwowych. 
• Ewald Ranoszek, Park Krajobrazowy “Dolina Baryczy” – Drzewa i krzewy wokół nas. 
• Grażyna Głuch, IBL Sękocin-Las – Interaktywne formy nauczania rozpoznawania gatunków drzew i krzewów. 
• Barbara Czołnik, OKL Gołuchów – Lusto – Muzeum Leśnictwa w Finlandii. 

Wykaz referatów

• Joanna Adamczyk – Jak wypowiadają się leśnicy i ekolodzy na tematy przyrodnicze.
• Dariusz Andrewald – “Ptaki drapieżne” – scenariusze zajęć. Przykład zintegrowanego pakietu edukacyjnego.
• Dariusz Anderwald – Drama w edukacji przyrodniczej.
• Krzysztof Będkowski – Ile lat ma edukacja leśna?
• Teresa Czech – Orońska Interdyscyplinarna ścieżka dydaktyczna.
• Barbara Czołnik – Działania zespołu przy dyrektorze generalnym Lasów Państwowych ds. wspomagania merytorycznego edukacji leśnej w Lasach Państwowych.
• Barbara Czołnik – Prezentacja niemieckich ośrodków edukacyjnych.
• Ryszard Kapuściński – Edukacja leśna – stan obecny i perspektywy.
• Jan Konopka – Działania Ministerstwa Środowiska w zakresie edukacji ekologicznej.
• Teresa Kotynia – Dlaczego dzieci w lesie są nieznośne?.
• Marek Kozłowski – Entomologia w przyrodniczej edukacji dzieci.
• Ilona Mrowińska – Kulturotwórcza rola lasu.
• Aneta Mrówka – Współpraca szkoły w Będzelinie z Nadleśnictwem Brzeziny i wykorzystanie bazy edukacyjnej nadleśnictwa.
• Artur Obidziński – Interdyscyplinarne ćwiczenia terenowe – nowa forma nauczania na SGGW.
• Heronim Olenderek – Edukacja przyrodniczo-leśna w nowym programie studiów na Wydziale Leśnym SGGW.
• Marek Sławski – Wstępne założenia ogólnopolskiego leśnego programu edukacyjnego.
• Jan Suder – Wykorzystanie unikalnych walorów przyrodniczych uroczyska Warta w edukacji przyrodniczej.
• Jacek Wizimirski – Działania edukacyjne w przypadku braku możliwości obustronnej komunikacji.
• Wincenty Wrześniewski – Drzewa i krzewy wymienione w Biblii Tysiąclecia.
• Anna Żornaczuk – Problemy w tworzeniu standardów programów dla potrzeb edukacji przyrodniczo-leśnej dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym.

Ponadto przedstawiamy wypowiedzi, które pojawiły się w trakcie dyskusji podsumowującej konferencję:

Uwagi dotyczące realizacji edukacji leśnej w LP:

• Programy różnych form edukacji leśnej powstają przy dużym zaangażowaniu intelektualnym konkretnych osób. Często maja postać oryginalnych opracowań. Kto zatem jest właścicielem praw autorskich do tak powstałych materiałów?
• Edukatorzy pracujący w nadleśnictwach powinni mieć obowiązek występowania w kontaktach ze społeczeństwem w mundurach. Służbowe umundurowanie powinno im przysługiwać bez względu na formalną przynależność do służby leśnej.
• Przygotowywaniu “Programów edukacji leśnej społeczeństwa” towarzyszy pośpiech. Może to negatywnie rzutować na ich jakość, realność, finansowe możliwości realizacji.
• Jak włączyć nauczycieli w działalność edukacyjną realizowaną w nadleśnictwach. Nie ma żadnej zależności formalnej i nie można im tej współpracy nakazać.
• Praca edukatora łączona jest z innymi zadaniami konkretnych osób w nadleśnictwach. Często prowadzi to do nierealnego zakresu obowiązków co w oczywisty sposób wpływa na jakość pracy.

Uwagi dotyczące samej konferencji:

• Konferencja rogowska jest koniecznością dla środowiska leśnego zajmującego się edukacją i świetnym uzupełnieniem spotkań wewnętrznych w LP. Trzeba doprowadzić do szerszego udziału środowisk nauczycielskich i NGO’s by uzyskać pełną różnorodność spojrzeń, działań i poglądów.
• Informacja o konferencji dociera zbyt późno do nadleśnictw i nie zawsze do osób najbardziej zainteresowanych.
• Brak osób ze szczebla decyzyjnego LP. Ich udział w dyskusji rozwiałby z pewnością wiele wątpliwości. Pozwoliłby przedstawić im, jak decyzje LP w zakresie edukacji odbierane są w nadleśnictwach.
• Wśród tematów poruszanych w referatach zabrakło:
  • współpracy nadleśnictwa z lokalnym samorządem w zakresie edukacji leśnej;
  • edukacji osób dorosłych.

Wśród głosów w dyskusji widać wyraźną polaryzację poglądów:

• pogląd pierwszy: prowadzimy edukację w LP własnymi siłami, na miarę posiadanego czasu i środków,
• pogląd drugi: do uczenia są nauczyciele, natomiast rolą leśnika jest udostępnienie lasu i leśnej infrastruktury edukacyjnej.

Referaty zostały opublikowane w 9 numerze “Studiów i Materiałów Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”

Referaty wygłoszone w 2002 r. w trakcie VII konferencji WZELS

• Heronim Olenderek “Nowe uwarunkowania edukacji leśnej na wydziale Leśnym SGGW”
• Teresa Czech “Konkursy przyrodnicze i program “Co się dzieje w gniazdach”
• Teresa Kotynia “Znaczenie seminarium “Szanse i zagrożenia edukacji ekologicznej w terenie”
• Krzysztof Będkowski “Zarys merytoryczny edukacji leśnej społeczeństwa”
• Barbara Czołnik “Przyrodnicze Podstawy Leśnictwa – wystawa edukacyjna “
• Wincenty Wrześniewski “Tematyka edukacji przyrodniczo-leśnej w programie nauczania biologii i podręcznikach szkolnych”
• Andrzej Antczak “Strategia edukacji leśnej społeczeństwa i programy edukacji leśnej prowadzonej przez Lasy Państwowe”
• Grzywacz A., Żornaczuk A., Szczepkowski A., Piętka J., Zarzyński P. “Ogólna charakterystyka obiektów dydaktycznych w Leśnych Kompleksach Promocyjnych”
• Piotr Banaszczak “Programy edukacji w ogrodach botanicznych”
• Artur Obidziński “Spotkanie z przyrodą i jego miejsce w edukacji”
• Ewald Ranoszek “Edukacja leśna w Parku Krajobrazowym Dolina Baryczy”
• Grażyna Głuch “Formy przekazywania wiedzy o lesie i leśnikach w tematach ogólnoprzyrodniczych”
• Magdalena Machinko-Nagrabecka “Wykorzystanie nowoczesnych technik komputerowych w edukacji na przykładzie programu Globe i programu różnorodności biologicznej”
• Ilona Mrowińska “Edukacja przyrodniczo-leśna dorosłych”.
• Dorota Zawadzka “Ochrona przyrody a edukacja leśna”
• Anna Żornaczuk “Analiza porównawcza działalności w zakresie edukacji leśnej w Regionalnych Dyrekcjach Lasów Państwowych w Pile i w Warszawie”

Referaty zostały opublikowane w 8 numerze “Studiów i Materiałów Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”.

2001

• Andrzej Grzywacz – “Zintegrowana edukacja leśna na poziomie podstawowym”
• Heronim Olenderek – “Systemy informacji przestrzennej w edukacji leśnej”
• Krzysztof Będkowski – “O potrzebie przygotowania programu edukacji przyrodniczej”
• Dorota Zawadzka – “Wykorzystanie badań naukowych z zakresu ochrony przyrody w edukacji przyrodniczej”
• Robert Knysak – “Działania WWF na polu edukacji przyrodniczej”
• Jarosław Kruk – “Rola przemysłu drzewnego we wspieraniu edukacji leśnej społeczeństwa na przykładzie doświadczeń Frantschach Świecie”
• Jacek Wizimirski – “Edukacja leśna w Lasach Państwowych – dylematy – przyrodniczo-leśna, czy integrująca tematy, których spoiwem jest las”
• Barbara Mozga – “Las miejscem realizacji ścieżek edukacyjnych”
• Michał Nurzyński – “Stan i perspektywy nieformalnej edukacji ekologicznej”
• Dorota Szulc-Guziak – “Program dla szkół “Bocian” – edukacja poprzez aktywne działanie na rzecz ochrony środowiska”
• Andrzej M. Jagodziński – “Wybrane aspekty działalności Sekcji Botanicznej Koła Naukowego Leśników – Studentów Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu w zakresie edukacji ekologicznej”
• Ryszard Wyrzykowski – “Rola filmu przyrodniczego w edukacji”
• Grażyna Ewa Chęcińska – “Rajdy Dnia Ziemi jedną z form organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży”
• Wojciech Witczak – “Edukacja przyrodnicza w ogrodzie zoologicznym”
• Anna Żornaczuk – “Analiza i porównanie treści ścieżek dydaktycznych oraz treści kształcenia zawartych w programie szkolnym klas 4-6 Szkoły Podstawowej na przykładzie LKP Lasy Puszczy Bukowej i Goleniowskiej”
• Zbigniew Gurgul – “Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie “Torfowisko pod Zieleńcem” jako przykład udostępnienia obiektu chronionego”
• Monika Rusztecka – “Elektroniczny Atlas Środowiska Polski – multimedialny program edukacyjny”
• Magdalena Machinko-Nagrabecka – “Co to jest Program Globe?”
• Jolanta Gajek – “Edukacja przyrodniczo-leśna ważnym zadaniem dla Leśnych Kompleksów Promocyjnych w dobie reformy polskiego szkolnictwa”

Referaty z konferencji zostały zamieszczone w 6 zeszycie “Studiów i Materiałów CEPL”.

Publikację można nabyć w naszym “Sklepiku“

2000

• Jerzy Mozgawa: Nowe tendencje w uniwersyteckim kształceniu leśników.
• Krzysztof Będkowski: Edukacja przyrodnicza w USA – wybrane aspekty działalności USDA Forest Service.
• Marta Gaworska: Zastosowanie metody TNA – Training Needs Analysis do definiowania potrzeb szkoleniowych w Lasach Państwowych.
• Jurij Gryniuk: Edukacja ekologiczna na Ukrainie.
• Irena Jarzyńska, Wiesław Piasecki: Przyrodnicze kształcenie studentów wczesnej edukacji dziecka w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie.
• Jan Konopka: Edukacja przyrodnicza w Afryce Południowej.
• Iwona Leśniewicz: Metodyka zajęć terenowych.
• Carsten Moeller: Szkolenie robotników leśnych w Danii.
• Heronim Olenderek, Ewa Brzozowa, Krzysztof Będkowski: Percepcja przyrodniczych i kulturowych aspektów środowiska przez dzieci i młodzież – przykład z terenu Nadleśnictwa Parciaki.
• Andrzej Rosiński: Udział leśników w edukacji przyrodniczej społeczeństwa we współpracy z organizacjami na terenie LKP Lasy Gostynińsko-Włocławskie – Nadleśnictwo Łąck.
• Arleta Siarkiewicz: Nadleśnictwo Kliniska (film).
• Stephan Springborg: Pocałunek w ciemności.
• Anna Maria Wójcik: Edukacyjne wykorzystanie Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego w kształceniu przyrodniczym młodzieży.

Referaty z konferencji do nabycia w naszym “Sklepiku” – “Studia i Materiały CEPL” Zeszyt 5

1999

• Andrzej Grzywacz: Słowo wstępne – kilka refleksji o edukacji leśnej społeczeństwa.
• Andrzej Antczak: Prezentacja komputerowa Ośrodka Edukacji Leśnej “Jagiellońskie” w Nadleśnictwie Białowieża.
• Krzysztof Będkowski: Treść edukacji leśnej.
• Andrzej W. Biderman: Rola doświadczenia w edukacji – znaczenie stacji terenowych.
• Małgorzata Falencka-Jabłońska: Instytut Badawczy Leśnictwa na rzecz edukacji ekologicznej społeczeństwa.
• Irena Jarzyńska: Edukacja przyrodnicza uczniów nauczania początkowego realizowana w terenie leśnym.
• Aleksandra Jastrzębska-Kołodyńska: Warsztaty terenowe klasy przyrodniczej w Ośrodku Kultury Leśnej w Gołuchowie.
• Jan Konopka: Udostępnianie lasówdla celów rekreacji oraz edukacji ekologicznej na przykładzie Brytyjskiej Kolumbii (Kanada).
• Teresa Kotynia: Udział organizacji pozarządowych w edukacji leśnej społeczeństwa.
• Katarzyna Krakowska: Walory edukacyjne Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich.
• Artur Obidziński: Dendrologia jako wstęp do edukacji leśnej.
• Heronim Olenderek: Kształcenie leśników na poziomie wyższym z uwzględnieniem przygotowania do edukacji przyrodniczo-leśnej społeczeństwa.
• Ruth Rudzinski: A comparision and contrast of challenges facing national parks in Poland and in the United States.
• Jan Stachyrak: Formy edukacji ekologicznej w Zespole Karpackich Parków Krajobrazowych pod hasłem “Edukacja najtańszą inwestycją w ochronie środowiska”.
• Paweł Strzeliński: Kształcenie multimedialne – moda czy konieczność w edukacji leśnej? .
• Paweł Strzeliński, Andrzej Węgiel: Internet nowym medium w edukacji leśnej społeczeństwa.
• Bohdan Ważyński: Właściwości gospodarstwa leśnego – ważny temat edukacji leśnej społeczeństwa.
• Andrzej Węgiel: Popularyzacja wiedzy o nietoperzach jako sposób na przełamywanie uprzedzeń i poprawę wizerunku zwierząt o negatywnym odbiorze społecznym.
• Anna Maria Wójcik: Edukacja leśna na zajęciach pozalekcyjnych realizowana w ramach programu “Zrozumieć i pomóc środowisku”.
• Wiktor Majak: Wystawa “Owady – bogactwo życia”.

1997

• Będkowski K.: Edukacja leśna w Rogowie.
• Falencka-Jabłońska M.: Olimpiady Wiedzy Ekologicznej skuteczną formą kształtowania właściwych postaw wobec środowiska przyrodniczego.
• Fleszar E.: Rola, znaczenie i wykorzystanie dydaktycznej ścieżki przyrodniczej w edukacji ekologiczno-środowiskowej.
• Grugel Z.: Działalnośc Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Nadleśnictwie Woziwoda.
• Gryniuk J.: Rezerwat Przyrody “Roztocze” jako ośrodek edukacji ekologicznej.
• Grzywacz A.: Propozycje zadań dla administracji Lasów Państwowych w zakresie edukacji leśnej społeczeństwa.
• Kapuściński R.: Uwarunkowania prawne i założenia edukacji ekologicznej w Lasach Państwowych.
• Konopka J.: Szkoły leśne w kształceniu dla ekorozwoju.
• Korpetta D.: Rola współpracy jednostek samorządu terytorialnego i jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych w kreowaniu świadomości przyrodniczo-leśnej społeczeństwa.
• Kotynia T.: Edukacja przyrodnicza i ekologiczna w Lesie Łagiewnickim – działalność Terenowego Ośrodka Edukacji i Kultury Ekologicznej w Łodzi.
• Kowalik-Olubińska M.: Edukacja przyrodniczo-leśna dzieci w wieku przedszkolnym.
• Kulik R.: Jak kształtować postawy proekologiczne?
• Malinowski J.A.: Edukacja leśna dzieci i młodzieży szkolnej fragmentem edukacji leśnej społeczeństwa.
• Nowak A.: Możliwości podnoszenia poziomu świadomości dotyczącej środowiska ułatwiające aktywne uczestnictwo w jego rozwoju i ochronie.
• Okołów G.: Edukacja przyrodnicza – korzenie, rozwój a praktyka codzienna.
• Olenderek H.: Wydział Leśny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w edukacji przyrodniczo-leśnej.
• Olenderek T.: O dziecięcym konkursie “Moje postrzeganie świata”.
• Paschalis P.: Edukacja leśna u progu XXI wieku.
• Riedl T.: Dewastacja leśnych ekosystemów rekreacyjnych a wiedza przyrodnicza rekreantów (artykuł dyskusyjny).
• Rudzinski R.: The American Peace Corps in Poland.
• Toka K.: Pierwszy rok ekoedukacyjnej działalności Leśnego Banku Genów.
• Ważyński B.: Metody edukacji przyrodniczo-leśnej.
• Wiśniewski J.: Humanizacja edukacji leśnej – moda czy konieczność?
• Zawadzka D.: Wpływ tematyki, lokalizacji i sposobu wykonania ścieżek dydaktycznych na efektywność edukacji ekologicznej.
• Zielony R.: Edukacja leśna leśników.

1996

• Grzywacz A.: Zadania edukacji leśnej jako części edukacji ekologicznej.
• Będkowski K.: Rola i zadania Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie w systemie edukacji leśnej społeczeństwa.
• Czołnik B.: Edukacja środowiskowa w Ośrodku Kultury Leśnej w Gołuchowie.
• Chrzanowski T.: Edukacja leśna w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
• Soida D.: Formy i treści edukacji środowiskowej realizowanej przez Regionalny Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Krakowie.
• Kowalak A.: Działalność edukacyjna Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi w Krośnie.
• Anasiewicz A.: Ośrodki muzealno-dydaktyczne parków narodowych i ich miejsce w edukacji ekologicznej na przykładzie Roztoczańskiego Parku Narodowego.
• Grugel Z.: Edukacja przyrodniczo-leśna w Borach Tucholskich.
• Krzemiński M.: Puszcza Kozienicka bazą edukacji środowiskowej Kozienickiego Parku Krajobrazowego i Leśnego Kompleksu Promocyjnego “Lasy Puszczy Kozienickiej”.
• Nowak R.: Działalność edukacyjna Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.
• Toka K.: Działalność edukacyjna Leśnego Banku Genów Kostrzyca.
• Soszyński B.: Praktyczne formy edukacji przyrodniczej – przegląd krytyczny.
• Zawadzka D.: Edukacja ekologiczna w Wielkiej Brytanii.