Edycje
2011 – Bubobory w Lasach Państwowych
W 2011 roku, ostatnim roku projektu przeprowadzono szkolenia w siedzibie 27 nadleśnictw z całej Polski. Leśnicy od Międzyzdrojów po Stuposiany uczyli się jak rozpoznawać sowy leśne oraz jakie środki należy podejmować w celu ich ochrony. W nocnych warsztatach nasłuchowych wzięło udział ponad 460 leśników.
2010 – Bubogóry
W tym roku rozpoczęła się pierwsza górska edycja Buboborów pod nazwą “Bubogóry w Lasach Państwowych”. Szkolenia odbędą się w 17 Nadleśnictwach w południowej części Polski. Między innymi z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie, Wrocławiu, Krośnie.
2009 – Bubobory w Lasach Państwowych
Zgodnie z założeniami z 2008 roku Projekt o nazwie “Edukacja pracowników Lasów Państwowych dotycząca metod lokalizacji, monitoringu i ochrony puchacza Bubobory w LP” został przyjęty przez Ministerstwo Środowiska i od 10 czerwca 2009 roku po podpisaniu umowy z CKPŚ o dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego trwa kontynuacja inwentaryzacji puchacza na terenie Polski. W tym roku przeprowadzono Szkolenia Główne na terenie 17 nadleśnictw: Augustów, Borne Sulinowo, Cewice, Choczewo, Drygały, Grójec, Mirosławiec, Parczew, Płytnica, Pniewy, Puławy, Rajgród, Rudka, Sieraków, Sobibór, Wałcz, Wronki, w których wzięło udział około 350 leśników. Przeprowadzone zostały także nocne warsztaty nasłuchowe w 220 leśnictwach w celu zlokalizowania rewirów puchacza. III etap przypadający na miesiące: maj -czerwiec, polegający na poszukiwaniu śladów obecności sów, w bieżącym roku ze względu na warunki atmosferyczne pozwolił na potwierdzenie zinwentaryzowanych stanowisk w minimalnym stopniu. Wiele śladów zostało wymytych przez ciągle padające w tym okresie deszcze. W planach Projektu było tworzenie tzw. Stołówek dla puchacza obejmujących: (wykonanie skrzynek żerowiskowych dla gryzoni, wykonanie punktów obserwacyjnych dla puchaczy oraz bieżący nadzór nad stołówkami) jednak zrezygnowano z tej pozycji i zastąpiono ją budową sztucznych gniazd w celu podniesienia sukcesu lęgowego, głównie na terenach gdzie puchacze mają gniazda naziemne, które często są plądrowane przez drapieżniki i buchtujące dziki. Natomiast zgodnie z wcześniejszymi założeniami zainicjowano ogólnopolski leśny monitoring populacji puchacza i innych rzadkich gatunków sów leśnych w Polsce poprzez stworzenie przy LZD w Rogowie Kartoteki rzadkich sów leśnych. Gromadzimy także materiał badawczy w postaci wypluwek, który posłuży do określenia składu pokarmowego poszczególnych gatunków sów, co pozwoli nam na lepsze poznanie biologii tych ptaków oraz określenia teoretycznych żerowisk a jednocześnie miejsc potencjalnego występowania. Rozpoczęto już także działalność edukacyjną i promocyjno-wydawniczą: plakaty, naklejki magnetyczne, kalendarzyk, stworzenie i prowadzenie przy CEPL LZD w Rogowie strony internetowej projektu Bubobory w Lasach Państwowych, artykuły prasowe.
W związku z wieloma zadaniami związanymi z projektem stworzono przy CEPL nowe stanowisko pracy. Koordynatorem technicznym Projektu została młoda absolwentka wydziału Biologii SGGW w Warszawie – Joanna Sitkiewicz. Obecnie studentka Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Łódzkim na specjalności Konserwatorska Ochrona Przyrody. Zajmuje się gromadzeniem i opracowywaniem danych, czynnościami organizacyjnymi i biurowymi związanymi z obsługą projektu Bubobory w LP, oraz kreowaniem podstrony internetowej BUBOBORY 2009.
2008 – Bubobory w Lasach Państwowych
Projekt* edukacyjny dotyczący kształcenia osób dorosłych w zakresie inwentaryzacji, ochrony i monitoringu puchacza Bubo bubo oraz innych rzadkich gatunków sów leśnych na terenie Lasów Państwowych
*Projekt w ramach V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Priorytet 5. Ochrona przyrody i krajobrazu oraz kształtowanie postaw ekologicznych:
5.3 Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających ochronie środowiska, w tym różnorodności biologicznej
Zadanie 5.3.1 Ogólnopolskie lub ponadregionalne projekty szkoleniowe lub programy edukacyjne dla wybranych grup społecznych i zawodowych mające na celu podnoszenie kwalifikacji i kształtowania świadomości w zakresie zrównoważonego rozwoju
I. Ogólny opis projektu
Leśny Zakład Doświadczalny SGGW w Rogowie przy współpracy z Komitetem Ochrony Orłów (KOO) zamierza przystąpić do kontynuacji projektu edukacyjnego pod nazwą Bubobory 2008-2010. Projekt dotyczy edukacji osób dorosłych – głównie pracowników lasów Państwowych – pod kątem wzbogacenia wiedzy i zdobycia umiejętności praktycznych dotyczących inwentaryzacji, monitoringu oraz ochrony puchacza i innych rzadkich gatunków sów leśnych na terenie w sumie 15 nadleśnictw z wytypowanych 3 RDLP – 2 o charakterze nizinnym, 1 – górskim. Z założenia powinny/mogą to być również tereny włączone w tzw. leśne kompleksy promocyjne (wskazane jako obszary służące do przeprowadzania innowacyjnych i pilotażowych rozwiązań w leśnictwie).
Metodyka w/w działań została opracowana i sprawdzona w praktyce podczas dotychczasowych 5 edycji, które odbyły się kolejno w latach 2003-2007 w następujących regionach: Bory Tucholskie, Puszcza Augustowska, LKP Lasy Beskidu Sądeckiego, LKP Lasy Birczańskie, LKP Lasy Warcińsko-Polanowskie. Trzy ostatnie pod względem logistycznym przeprowadzane były przez Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej LZD SGGW.
Proponuje się, aby podczas każdej z planowanych 3 edycji szczegółowymi działaniami inwentaryzacyjnymi objąć po 5 wybranych nadleśnictw kolejno z 3 różnych rdLP na terenie kraju. Planuje się, że byłyby to kolejno:
- 2008 r. edycja I (6) – rdLP Szczecinek (5 nadleśnictw – Drawsko, Złocieniec, Czaplinek, Świerczyna, Połczyn) galeria zdjęć
- 2009 edycja II (7) – rdLP Krosno (5 nadleśnictw – Bieszczady),
- 2010 edycja III (8) – rdLP Olsztyn (5 nadleśnictw – w tym LKP Lasy Mazurskie).
Bubobory składałyby się zgodnie z przyjętą metodyką z 2 części: teoretycznych – szkoleń w postaci prezentacji multimedialnych oraz nasłuchowych – realizowanych przez zintegrowane zespoły nasłuchowe (inwentaryzacyjne).
Dodatkowo po raz pierwszy proponowane kolejne edycje byłyby poszerzone o inne elementy, a mianowicie:
- tworzenie stołówek i punktów obserwacyjnych dla puchaczy,
- inicjację ogólnopolskiego leśnego monitoringu populacji puchacza i innych rzadkich gatunków sów leśnych w Polsce poprzez stworzenie przy LZD w Rogowie Kartoteki rzadkich sów leśnych,
- badania wybranych parametrów biologii sów leśnych, w tym składu pokarmowego w postaci powołania tzw. Wypluwnika – punktu, gdzie będzie możliwość przesyłania zasuszonych wypluwek do analizy,
- działalność edukacyjną i promocyjno-wydawniczą: plakaty, fototapety, instrukcja sowia, stworzenie i prowadzenie przy CEPL LZD w Rogowie strony internetowej projektu Bubobory w Lasach Państwowych, artykuły prasowe.
I edycja odbędzie się pod patronatem Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych.
Każdą kolejną edycję Buboborów realizowałby co najmniej 10 osobowy zespół ornitologów- praktyków, specjalistów zajmujących się sowami. Członkami w/w zespołu byliby przedstawiciele wydziałów leśnych: AR w Poznaniu, AR w Krakowie, SGGW oraz KOO i innych organizacji pozarządowych.
W poszczególnych etapach byliby także zaangażowani bezpośrednio pracownicy Lasów Państwowych.
II. Poszczególne etapy I edycji projektu
- inwentaryzacja stanowisk metodą nasłuchów terenowych (ornitolodzy, leśnicy w sumie 50 zespołów – 5 nadl. x ca 10 leśnictw ):
- warsztaty kameralne w nadleśnictwach (w sumie 5),
- lokalizacja rewirów puchaczy,
- typowanie potencjalnych stanowisk lęgowych.
- Tworzenie stołówek dla puchaczy (leśniczowie):
- wykonanie skrzynek żerowiskowych dla gryzoni (w sumie 5),
- wykonanie punktów obserwacyjnych dla puchaczy (w sumie 5),
- bieżący nadzór w sumie 5 leśniczych nad stołówkami.
- Monitoring populacji puchacza i innych sów w zakresie inwentaryzowanych w projekcie nadleśnictw:
- kontrola zimowo-wiosenna (leśnicy) – wieczorno-nocne nasłuchy odzywających się ptaków,
- kontrola wiosenno-letnia (ornitolodzy i leśnicy) – nocne nasłuchy (marzec) dzienne poszukiwania opierzonych młodych, wypluwek i śladów obecności ptaków (po 15 maja),
- coroczne wypełnienie i przesłanie Kart stanowisk do CEPL LZD SGGW (leśnicy).
- Badania:
- składu pokarmowego poprzez zbieranie i analizę wypluwek po sezonie lęgowym,
- wybiórczości środowiskowej, rozmieszczenia, liczebności, trendów populacji,
- stworzenie przy LZD w Rogowie Kartoteki rzadkich sów leśnych oraz Wypluwnika.
- Wydawnictwa:
- Instrukcja puchaczowa dla leśniczych,
- Plakat,
- Fototapety na samochody.
III. Obsługa projektu
- Wnioskodawca projektu: Leśny Zakład Doświadczalny SGGW w Rogowie.
- Kierownik projektu: mgr Dariusz Anderwald – Leśny Zakład Doświadczalny SGGW w Rogowie.
- Planowani Sponsorzy / Partnerzy projektu:
- Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych (dofinansowanie edycji w 2008 r.),
- Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych (dofinansowanie edycji w 2009 r.),
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (dofinansowanie edycji w 2010 r.),
- Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych objęte projektem (logistyka),
- Parki krajobrazowe objęte projektem (logistyka),
- Katedra Ochrony Lasu i Ekologii SGGW (merytorycznie),
- Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa SGGW (merytorycznie),
- Komitet Ochrony Orłów (logistyka, merytorycznie).
- Koordynatorzy projektu:
- DGLP – mgr inż. Jolanta Błasiak,
- RDLP Szczecinek – mgr inż. Daniel Lemke
- KOO Szczecinek – mgr Marek Kalisiński,
- RDLP Krosno – dr inż. Edward Marszałek,
- KOO Krosno – dr Marian Stój,
- RDLP Olsztyn – mgr inż. Tadeusz Pampuch,
- KOO Olsztyn – prezes Zdzisław Cenian.
- Konsultacja naukowa projektu:
- dr hab. T. Andrzejczyk (KHL SGGW),
- dr inż. Ryszard Kapuściński (DGLP),
- dr inż. M. Keller (ZZLiŁ SGGW),
- dr inż. Tadeusz Mizera (AR w Poznaniu, KOO),
- dr inż. Marek Sławski (KOLiE SGGW).
IV. Harmonogram (2008 rok)
- Styczeń
- Przygotowanie prezentacji multimedialnej
- Luty / marzec
- Bubobory – inwentaryzacja stanowisk metodą nasłuchów na terenie 5 nadleśnictw RDLP Szczecinek
- Czerwiec
- poszukiwania dzienne opierzonych młodych, wypluwek i śladów obecności ptaków.
- Lipiec
- wypełnienie i przesłanie kart stanowisk do bazy danych oraz resztek pokarmu do Wypluwnika.
uruchomienie punktu do zbierania i analizy składu pokarmowego sów pod nazwą Wypluwnik, - Sierpień / wrzesień
- stworzenie 5 stołówek dla puchaczy na terenie 5 nadleśnictw RDLP Szczecinek.
- Listopad / grudzień
- druk plakatu, druk fototapet na samochody.
2007 – BuboPomorze
Kolejna edycja odbyła się na terenie 7 nadleśnictw Pomorza Środkowego, w tym 2 Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Warcińsko-Polanowskie.
2006 – Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Birczańskie
Gatunki sów wraz z rozmieszczeniem zlokalizowane na terenie LKP Lasy Birczańskie
Nasłuchy przeprowadzono w dniach 15-16 marca. Brali w nich bardzo aktywny udział liczni leśnicy Nadleśnictwa Bircza oraz reprezentanci sąsiednich nadleśnictw, a także ornitolodzy z Komitetu Ochrony Orłów, przedstawiciele Zespołu Parków Krajobrazowych Pogórza Przemyskiego i Przemyskiego Towarzystwa Ornitologicznego.
Większość odzywających się ptaków stwierdzono podczas pierwszej nocy – zaledwie w 3-4 godziny (!), ponieważ drugiej nocy panowały niesprzyjające warunki atmosferyczne.
2005 – Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Beskidu Sądeckiego
wraz z kaskadą w parkach narodowych: Gorczańskim, Babiogórskim i Świętokrzyskim
Gatunki sów wraz z rozmieszczeniem zlokalizowane
podczas 4 edycji Buboborów na terenie
LKP Lasy Beskidu Sądeckiego
Kolejne Bubobory przeprowadzono na obszarach górskich pod nazwą BUBOGÓRY 2005.
W kwietniu 2005 roku wykonano metodą kaskady kompleksowe działania warsztatowo-inwentaryzacyjne na terenie Karpat Centralnych. Warsztat startowy odbył się w dniach 5-8 kwietnia na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego Beskid Sądecki i swym zasięgiem objął obszar Popradzkiego Parku Krajobrazowego, a także fragmenty Pienińskiego PN.
Następnie dzięki zaangażowaniu w Bubobory i realizację partnerskiego projektu “Nocne pohukiwania” przez Fundację Wspierania Inicjatyw Ekologicznych w Krakowie przeprowadzono w dniach 11-16 kwietnia kolejne warsztaty i nasłuchy na terenie następujących parków narodowych: Babiogórskiego, Gorczańskiego i Świętokrzyskiego. W sumie we wszystkich tych działaniach uczestniczyło około 180 osób. Efektem przeprowadzonych działań było zlokalizowanie około 160 stanowisk sów.
Galeria zdjęć >>>
2004 – Puszcza Augustowska
Kolejna edycja odbyła się w dniach 3-5 marca 2004 r. W części konferencyjnej warsztatów (3 marca) wzięło udział ponad 40 osób. Przez kolejne trzy wieczory i noce (3-5 marca) odbyła się część terenowa. Mimo niesprzyjających warunków pogodowych (gwałtowny nawrót ostrej zimy), zlokalizowano 2 stanowiska puchaczy, 3 włochatki, 1 pójdźki i 2 sóweczki.
Więcej >>>
Jednocześnie kontynuowano warsztaty i nasłuchy w kolejnych 7 nadleśnictwach w Borach Tucholskich. Przeprowadzono skrócone jednodniowe warsztaty i nasłuchy w dniach 30.03-01.04 2004 r., a także przeprowadzono dodatkowe szkolenie teoretyczne (bez cz. nasłuchowej) ze względu na dużą ilość stanowisk puchacza wykrytych podczas nasłuchów w 2003 r. Kontynuacji działań z 2003 r. podjęło się przy współpracy z KOO także Stowarzyszenie Proekologiczne Dolina Słupi wraz z Pomorskim Urzędem Wojewódzkim w Gdańsku na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Słupi i nadleśnictwa Leśny Dwór. Warsztaty odbyły się w dniach 9-10. 03. Samodzielnej kontynuacji nasłuchów podjęli się także pracownicy 3 parków krajobrazowych: Tucholskiego, Wdeckiego i Zaborskiego oraz PN Bory Tucholskie.
W sumie w Borach Tucholskich zlokalizowano w 2004 r. kolejne 4 stanowiska puchacza, 15 włochatki i 2 sóweczki oraz wykonano 2 rekonstrukcje gniazd na terenie nadleśnictw Łupawa i Przymuszewo. Podczas całych Buboborów w 2004 r. zostały zaangażowane łącznie w Puszczy Augustowskiej i Borach Tucholskich około 202 osoby.
2003 – Bory Tucholskie
Pierwsza pełna edycja buboborów. Część konferencyjna miała miejsce w siedzibie PN “Bory Tucholskie”. Następnie nasłuchy zostały przeprowadzone na terenie 3 nadleśnictw: Osusznica, Przymuszewo, Rytel w tym/oraz na terenie Parku Narodowego Bory Tucholskie i Zaborskiego Parku Krajobrazowego. W sumie uczestniczyło w nich około 60 osób. Byli to pracownicy: PN “Bory Tucholskie”, 5 parków krajobrazowych (PK Doliny Słupi, Tucholski PK, Wdecki PK, Wdzycki PK, Zaborski PK ), 13 nadleśnictw (Bytów, Czersk, Człuchów, Kościerzyna, Leśny Dwór, Lipusz, Osie, Osusznica, Przymuszewo, Rytel, Tuchola, Woziwoda, Zamrzenica), rdLP Toruń, 2 jednostek naukowych (AR w Poznaniu, Uniwersytet Łódzki), 3 organizacji pozarządowych (KOO, OTOP, Stow. Proekologiczne Dolina Słupi). W wolontariacie uczestniczyło 10 ornitologów.
Efektem rzeczowym było wykrycie 10 stanowisk puchacza i 7 włochatki. Do efektu ekologicznego zaliczyć należy wysokie zainteresowanie tematem w środowisku leśników, samodzielne inicjatywy podobnych działań w kolejnym roku w niektórych parkach krajobrazowych (PK Dolina Słupi, Zaborski PK) oraz wspólne (KOO, Zaborski PK, LP) rekonstrukcje gniazd dla puchaczy.
2000 – Park Narodowy Bory Tucholskie
Pierwsze działania o charakterze Buboborów miały miejsce 18-19 lutego 2000 roku na terenie Parku Narodowego Bory Tucholskie oraz Zaborskiego Parku Krajobrazowego i pełniły funkcje przygotowawcze.